Nega bu muhim
Til siyosati ma’muriy nazoratning bir qismiga aylanadi: biznes davlat tili talablariga moslashishi kerak bo‘ladi. Qoidabuzarliklar ogohlantirishlar va ma’muriy ishlarga olib keladi — bu brendlar, ayniqsa yangi kompaniyalar uchun xavf tug‘diradi.
Mintaqaviy farqlar shuni ko‘rsatadiki, muammo ba’zi sohalarda keskinroq — ehtimol, mahalliy moslashuv yoki ta’lim ishlari talab qilinishi mumkin.
Nima bo‘ldi
- Yil boshidan buyon qo‘mita 3615 ta savdo va xizmat ko‘rsatish tashkilotlarini peshlavhalar, e’lonlar, xabarnomalarning til siyosatiga rioya qilish bo‘yicha tekshiruvdan o‘tkazdi.
- Chet tili so‘zlari yoki imloviy xatolar bilan yozilgan 2510 ta holat aniqlandi.
- 1993-yilda kamchiliklar tezda bartaraf etildi, 21-yilda ma’muriy ishlar qo‘zg‘atildi.
- 2,9 mingta korxonaga ogohlantirishlar yuborildi, savdo va umumiy ovqatlanish shoxobchalari xodimlari bilan profilaktik suhbatlar o‘tkazildi.
- Hududlar kesimida: Samarqand viloyati — nomida xorijiy so‘zlar bo‘lgan kompaniyalarning 40 foizigacha; Andijon va Sirdaryo viloyatlarida — 30 foizdan, Namangan viloyatida — 26 foizgacha.
- Misol: Buxoro viloyatida 2024-yilda ro‘yxatdan o‘tgan 5 000 ta firmadan 300 tasi xorijiy so‘zlar bilan;
- VFS Global kompaniyasi hujjatlarda, ovozli menyularda va muloqotda o‘zbek tilidan foydalanmagani uchun alohida tekshiriladi.
Bu aholi va biznesga nima beradi
Aholi uchun:
- Davlat tilidagi ma’lumotlar va e’lonlar ulushi ortadi — mahalliy aholi uchun mo‘ljallangan peshlavhalarni tushunish osonlashadi.
- Ehtimol, o‘zbek tilining obro‘-e’tibori, mavqei oshar, milliy o‘zlik mustahkamlanar.
Biznes uchun:
- Yangi majburiyatlar: nomlar, peshlavhalar, reklamalar, hujjatlarni til me’yorlariga muvofiqligini tekshirish — qayta rasmiylashtirish xarajatlari.
- Nomida xorijiy so‘zlar bo‘lgan brendlar uchun ma’muriy jazoga tortilish xavfi mavjud.
- Ehtimol, yuridik qo‘llab-quvvatlash, brending va marketingga talablar kuchaytirilishi mumkin.
Mohiyat
O‘zbekiston qonunchiligida ommaviy axborotda o‘zbek tilidan foydalanish ustuvorligi ta’kidlangan. Raqobat qo‘mitasi tekshiruvlar, ogohlantirishlar va ma’muriy ishlardan foydalangan holda ishbilarmonlik muhitida til siyosatini nazorat qilishda faol ishtirok etadi.
Me’yorlarni biznes ehtiyojlari va mintaqaviy xususiyatlar bilan uyg‘unlashtirish masalasi yuzaga keladi — ba’zi viloyatlarda holatlar o‘rtacha ko‘rsatkichlardan yuqori.
