Nega bu muhim
Qonun butun mamlakat bo‘ylab fuqarolar uchun kasallik, tug‘ruq va ishsizlik nafaqalariga ta’sir ko‘rsatadigan yagona davlat ijtimoiy sug‘urtasi tizimini joriy etadi. 2026-yildan boshlab O‘zbekistonda ijtimoiy to‘lovlar alohida davlat jamg‘armasi orqali boshqariladi, fuqarolarning ijtimoiy sug‘urta tizimidagi ishtiroki esa yagona qoidalar bilan tartibga solinadi.
Nima bo‘ldi
- Shavkat Mirziyoyev davlat ijtimoiy sug‘urtasi to‘g‘risidagi qonunni imzoladi.
- Hujjat Davlat ijtimoiy sug‘urta jamg‘armasi, shuningdek, majburiy va ixtiyoriy ijtimoiy sug‘urta faoliyati tartibini belgilaydi.
- Qonun 2026-yil 1-yanvardan e’tiboran kuchga kiradi.
- Senat oktyabr oyi oxirida ikkinchi urinishda ijtimoiy sug‘urta to‘g‘risidagi qonunni ma’qulladi.
Raqamlar va faktlar
- Davlat ijtimoiy sug‘urta jamg‘armasi sug‘urta hodisalari yuz berganda sug‘urtalangan fuqarolarga uch turdagi to‘lovlarni amalga oshiradi: vaqtincha mehnatga layoqatsizlik nafaqasi, homiladorlik va tug‘ish nafaqasi, ishsizlik nafaqasi.
- To‘lovlar bevosita sug‘urtalangan fuqarolarga ham, ularning oila a’zolariga ham to‘lanishi mumkin, to‘lovlar miqdori va muddati qonun hujjatlarida belgilanadi.
- Davlat ijtimoiy sug‘urta jamg‘armasi daromadlari ijtimoiy soliq va sug‘urta badallarining bir qismi hisobidan shakllanadi.
- Majburiy sug‘urta bilan qamrab olinadigan fuqarolar uchun badal jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ining bir qismidan shakllantiriladi.
- Ixtiyoriy sug‘urta ishtirokchilari belgilangan miqdorda badal to‘laydi.
Mohiyat
- Xodimlar uchun bu muayyan kompaniyaning moliyaviy holatidan qat’i nazar, kasallik, homiladorlik yoki ishini yo‘qotish paytida daromadlarni yanada barqaror va rasmiylashtirilgan himoya qilishni anglatadi.
- Ish beruvchilar uchun qonun ijtimoiy to‘lovlar bo‘yicha to‘g‘ridan-to‘g‘ri yukni kamaytiradi, chunki majburiyatlarning bir qismi sug‘urta tizimiga o‘tadi.
- Ayollar uchun yangi tartib ishga qabul qilishda kamsitish xavfini kamaytirishi mumkin, chunki tug‘ruq to‘lovlari faqat ish beruvchi hisobidan emas, balki jamg‘arma orqali ta’minlanadi.
