Nega bu muhim
Zararlarning 88% ga kamayishi muvaffaqiyatli restrukturizatsiya va operatsion samaradorlikning yaxshilanishini ko‘rsatadi. Barqaror tushum sharoitida yalpi foydaning 17 barobar o‘sishi tannarxning keskin pasayishini anglatadi. Uzoq muddatli kreditlarning 50,4 foizga qisqarishi qarz yuki va foiz xarajatlarini kamaytiradi. Kompaniya 2026-yilda rentabellikka erishish yo‘lida harakat qilmoqda.
Nima bo‘ldi
- 9 oylik sof zarar — 15,6 mlrd so‘m (o‘tgan yilgi 127,5 mlrd so‘mdan 88 foiz);
- I chorakdagi zarar — 24,2 mlrd, I yarim yillikda — 46,7 mlrd;
- Sof tushum — 386 mlrd (o‘tgan yil darajasida);
- Yalpi foyda 5,5 milliarddan 98,6 milliardga (+17 barobar) oshdi;
- Uzoq muddatli kreditlar 50,4 foizga qisqarib, 102,3 mlrd.
- Qisqa muddatli kreditlar 4 foizga pasayib, 123 mlrd.
Moliyaviy ko‘rsatkichlar
Foyda/zarar:
- 2025-yilning 9 oyida: zarar 15,6 mlrd (yilga nisbatan 88 foiz);
- 2024-yilning 9 oyida: zarar 127,5 mlrd;
- 2025-yil I chorak: zarar 24,2 mlrd;
- 2025-yil I yarim yilligi: zarar 46,7 mlrd.
Daromad va yalpi foyda:
- Sof tushum: 386 mlrd (barqaror);
- Yalpi foyda: 98,6 mlrd (5,5 mlrd edi, o‘sish 17 barobar).
Kredit portfeli:
- Uzoq muddatli kreditlar: 102,3 mlrd (206,3 mlrddan — 50,4%);
- Qisqa muddatli kreditlar: 123 mlrd (128,1 mlrddan -4%).
Yaxshilanish dinamikasi
Choraklar bo‘yicha:
- I chorak: zarar 24,2 mlrd;
- II chorak: zarar 22,5 mlrd (46,7 mlrd yarim yillikda minus 24,2 mlrd I chorak);
- III chorak: foyda? (Yarim yillikdagi 46,7 milliard zarar 9 oydagi 15,6 milliardga nisbatan III chorakda 31,1 milliardga yaxshilanganini anglatadi).
Agar I yarim yillikda zarar 46,7 mlrd, 9 oyda esa 15,6 mlrdni tashkil etgan bo‘lsa, III chorakda kompaniya zararni 31,1 mlrdga qisqartirdi yoki hatto foydaga chiqdi.
Tahlil
Zararlarning keskin kamayishi: 127,5 milliarddan 15,6 milliardgacha (-88 foiz) qisqarishi — qayta tashkil etish, ishlab chiqarishni optimallashtirish va tannarxni pasaytirish natijasidir.
Yalpi foydaning keskin o‘sishi:
Barqaror tushum (386 mlrd) sharoitida 5,5 mlrddan 98,6 mlrdga (+17 barobar) o‘sish mahsulot tannarxining keskin pasayishini anglatadi. Ehtimoliy sabablar:
- Ishlab chiqarish jarayonlarini optimallashtirish;
- Xomashyo va materiallar xarajatlarini kamaytirish;
- Quvvatlardan foydalanish samaradorligini oshirish;
- Yuqori marjinal mahsulot foydasiga sotish tuzilmasini o‘zgartirish.
Barqaror tushum: o‘tgan yil darajasidagi 386 mlrd tushum yalpi foydaning o‘sishiga sotuvlarning ko‘payishi hisobiga emas, balki tannarxning pasayishi hisobiga erishilganligini ko‘rsatadi. Bu daromadga erishishning yanada barqaror yo‘lidir.
Qarz yukining qisqarishi: uzoq muddatli kreditlar 50,4 foizga pasayib, 102,3 milliard dollarni tashkil etdi — bu qarzlarni to‘lash yoki restrukturizatsiya natijasidir. Bu foiz xarajatlari va kompaniyaga moliyaviy bosimni kamaytiradi.
Qisqa muddatli kreditlar biroz qisqardi (-4% ga 123 mlrd gacha), bu aylanma mablag‘larga bo‘lgan ehtiyojning davom etayotganini ko‘rsatadi.
Foydalilik tomon harakat
Choraklik dinamika barqaror yaxshilanishni ko‘rsatmoqda:
- I chorak: zarar 24,2 mlrd;
- I yarim yillikda: zarar 46,7 mlrd (II chorakda 22,5 mlrd);
- 9 oyda: zarar 15,6 mlrd (III chorakda 31,1 mlrdga yaxshilangan).
Agar trend davom etsa, “Kvarts” 2025-yilning IV choragida yoki 2026-yilda rentabellikka chiqishi mumkin.
Mohiyat
“Kvarts” AJ O‘zbekistondagi eng yirik kvars shisha va optik materiallar ishlab chiqaruvchisi hisoblanadi. Mahsulotlar elektronika, optika, tibbiyot, quyosh panellari ishlab chiqarishda qo‘llaniladi.
O‘tgan yillardagi muammolar: kompaniya yillar davomida ishlab chiqarishning yuqori tannarxi, eskirgan uskunalar, past quvvat va yuqori qarz yuki tufayli zarar bilan ishlagan.
Qayta qurish: so‘nggi yillarda “Kvarts” keng ko‘lamli qayta qurishni amalga oshirmoqda: ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, xodimlarni optimallashtirish, yetkazib beruvchilar bilan shartnomalarni qayta ko‘rib chiqish, yuqori marjali mahsulotlarga e’tibor qaratish.
Tannarxning pasayishi: barqaror tushum bilan yalpi foydaning 17 baravar o‘sishi — tannarxni pasaytirish bo‘yicha muvaffaqiyatli ishlarning natijasidir. Ehtimol, kompaniya arzonroq xomashyoga o‘tgan, jarayonlarni avtomatlashtirgan yoki quvvatlarni ko‘paytirgan.
Qarzning qisqarishi: uzoq muddatli kreditlarning 50,4 foizga pasayishi moliyaviy barqarorlik sari muhim qadamdir. Yuqori qarz yuki operatsion foydani “yeydigan” foiz xarajatlarini keltirib chiqardi.
Istiqbollar: agar kompaniya tannarxni pasaytirishda davom etsa va tushumni joriy darajada saqlab qolsa, kelgusi choraklarda rentabellikka erishish mumkin. Optik materiallar va kvars oynasi bozori quyosh panellari va elektronikaga bo‘lgan talab tufayli o‘sib bormoqda.
