Nega bu muhim
Inflyatsiyaning 8 foizgacha pasayishi va prognozning yaxshilanishi Markaziy bankning qat’iy pul-kredit siyosati samaradorligini ko‘rsatadi. So‘mning mustahkamlanishi import inflyatsiyasini sekinlashtirishga yordam beradi. Biroq, energiya resurslariga bo‘lgan yuqori talab va narxlarning erkinlashtirilishi inflyatsion bosimning qaytish xavfini yuzaga keltirmoqda.
Nima bo‘ldi
- Markaziy bank asosiy stavkani yillik 14 foiz darajasida saqlab qoldi;
- 2025-yil uchun inflyatsiya prognozi 8 foizgacha pasaytirildi;
- Sentabr oyida inflyatsiya yillik 8 foizni tashkil etdi (avgust oyiga nisbatan -0,8 foiz);
- Bazaviy inflyatsiya qat’iy siyosat va so‘mning mustahkamlanishi hisobiga 7 foizgacha pasaydi;
- Oziq-ovqat va nooziq-ovqat mahsulotlari narxlarining o‘sishi 6,1 foizgacha sekinlashdi;
- Yil oxirida YIM o‘sishi prognozi — 7−7,5%.
Inflyatsiyani pasaytirish omillari
- Markaziy bankning qat’iy pul-kredit siyosati;
- So‘mning yil boshidan 6,4 foizga mustahkamlanishi import inflyatsiyasini pasaytirdi;
- O‘tgan yilgi inflyatsiya omillari ta’sirining tugashi;
- Narxi pasaygan tovarlar va xizmatlar ulushining kengayishi.
Proinflyatsion xatarlar
- Fuqarolar va tadbirkorlik subyektlarining inflyatsion kutilmalari narxlar o‘sishining joriy va prognoz ko‘rsatkichlaridan yuqori;
- Real daromadlar va chakana kreditlashning o‘sishi hisobiga yalpi talabning yuqori darajasi;
- Energiya narxlarining erkinlashtirilishi ikkilamchi inflyatsion bosimni keltirib chiqarishi mumkin;
- Alohida tovarlar taklifi bilan bog‘liq risklar.
Mohiyat
Markaziy bank inflyatsiya sekinlashganiga qaramay, nisbatan qat’iy monetar siyosatni davom ettirmoqda. 14 foizlik stavka so‘mdagi jamg‘armalarning jozibadorligini ta’minlaydi, kreditlash sur’atlarini muvozanatlashtiradi va yalpi talabni ushlab turadi. Inflyatsiya bo‘yicha o‘rta muddatli maqsad yillik 5 foiz darajasida qolmoqda.
So‘mning yil boshidan buyon 6,4 foizga mustahkamlangani inflyatsiyani pasaytirishda asosiy omil bo‘lmoqda. Mustahkam milliy valyuta importni arzonlashtiradi va sanoat mahsulotlari narxini pasaytiradi. Biroq, bu mahsulotlari raqobatbardosh bo‘lmagan eksportchilar uchun muammo tug‘diradi.
Iqtisodiy faollikning yuqori darajasi (YAIM o‘sishi prognozi 7−7,5%) va real daromadlarning o‘sishi iste’mol talabini qo‘llab-quvvatlaydi, bu esa dezinflyatsiyani sekinlashtirishi mumkin. Energiya narxlarini erkinlashtirish — inflyatsiya bosimining qaytish xavfi, chunki bu tovarlar va xizmatlar tannarxiga ta’sir qiladi.
Bazaviy inflyatsiyaning 7 foizgacha pasayishi ijobiy signal bo‘lib, dezinflyatsiya faqat mavsumiy omillar bilan bog‘liq emasligini, balki iqtisodiyotdagi tarkibiy o‘zgarishlarni aks ettirishini ko‘rsatadi. Biroq, inflyatsion kutilmalar joriy sur’atlardan yuqori bo‘lib, narxlarning yanada pasayishiga to‘sqinlik qilishi mumkin.
