Nima uchun bu muhim:
Yumshoq pul-kredit siyosati fonida stavkalarning oshishi kredit sektorida bosim saqlanib qolayotganidan dalolat beradi. Ayniqsa, qisqa muddatli iste’mol kreditlarining ko‘payishi xavotir uyg‘otadi — bu to‘lovsizlik to‘lqinini keltirib chiqarishi va aktivlar sifatining yomonlashishiga olib kelishi mumkin.
Kredit bo‘yicha asosiy ma’lumotlar:
MB stavkalari:
- 2022: 17,0%
- 2025: 14,0%
Kreditlar bo‘yicha o‘rtacha stavka:
- Barcha kreditlar: 22,8% (2022-yildagi 22,7% ga nisbatan)
- Jismoniy shaxslar: 22,6% (−0,5 f.p.)
- Yuridik shaxslar: 22,9% (+0,5 f.p.)
- 1 yilgacha kreditlar (jismoniy shaxslar): 25,8% (+1,4 f.p.)
2025-yilda omonatlar bo‘yicha stavkalar:
- Jismoniy shaxslar — 21,6%
- Yuridik shaxslar — 17,5%
ITIM nima deydi:
- Muddatli to‘lovlar va BNPL xizmatlarini tartibga solishning yangi qoidalari zarur.
- BNPL-xizmatlari yuqori iste’mol xavflariga ega — qarzlar oqibatlarni tushunishdan ko‘ra tezroq o‘sadi.
- Yuqori stavkalar biznesni rivojlantirish va bandlikni cheklamoqda.
- Tizimli choralar qarz olish qiymatini qisqa muddatli ushlab turish va moliyaviy arxitekturani isloh qilishni birlashtirishi kerak.
Mohiyat:
O‘zbekistonda “Hozir sotib ol, keyin to‘la” (BNPL) formati tez sur’atlar bilan o‘sib bormoqda — agar u to‘g‘ri tartibga solinmasa, bank sektorining barqarorligiga putur yetkazishi mumkin. Bunday modellar allaqachon boshqa mamlakatlarda kredit pufaklariga sabab bo‘lgan.
