Nega bu muhim
3,7 trillion dollarlik foyda uran narxining bir funt uchun 60 dollardan 83,45 dollargacha ko‘tarilishi va yuqori talab natijasidir. 2030-yilga borib yadro energetikasi sun’iy intellekt, ma’lumot markazlari energiya iste’molining o‘sishi hisobiga qaytayotgani sababli talab 28 foizga oshishi kutilmoqda.
Nima bo‘ldi
- Прибыль за 9 месяцев 3,7 трлн (+28,6%), 3 квартал 1,9 трлн (+149,2%);
- London birjasida 5 yil muddatga 6,7 foizlik 300 mln dollarlik yevrobondlar;
- 2026-yilning II yarmida IPOga chiqish rejalari;
- Uran narxi bir funt uchun 83,45 dollargacha ko‘tarildi, bu bir yil ichida eng yuqori ko‘rsatkichdir;
- 2030-yilga borib talabning 28 foizga o‘sishi kutilmoqda;
- Fitch BB/barqaror reytingi, S&P noyabrda qayta ko‘rib chiqadi.
Uran narxi
- Bir funt uchun 83,45 dollar: COMEX birjasida bir yilda eng yuqori.
- O‘sish: 60 dollardan (2025-yil boshi) 83,45 dollargacha — 39 foizga.
Drayverlar:
- O‘sish spekulyatsiyasi uchun investitsiya fondlarini (Sprott Physical Uranium Trust, Yellow Cake) sotib olish;
- Yadro yoqilg‘isiga talabning oshishi kutilmoqda — yadro energetikasining qaytishi;
- AQShning energiya xavfsizligi uchun strategik uran zaxiralarini oshirish rejalari;
- Sun’iy intellekt, ma’lumot markazlari energiya iste’molining o‘sishi — barqaror energiyaga bo‘lgan ehtiyoj.
Uranga bo‘lgan talab
Jahon yadro assotsiatsiyasi 2030-yilga borib sohaning o‘sishi va uranga bo‘lgan talabni 28 foizga oshirishni bashorat qilmoqda.
Sabablar:
- Yadro energetikasining qaytishi — ko‘mirdan voz kechish, iqlim o‘zgarishiga qarshi kurashish;
- Xitoy, Hindiston, Yevropa, AQShda yangi AESlarni qurish;
- Eski AESlardan foydalanish muddatini uzaytirish;
- Kichik modulli reaktorlar (SMR) yangi trend.
Navoiyuran
- Eng yirik ishlab chiqaruvchi: O‘zbekiston uran qazib olish bo‘yicha dunyoda 7-o‘rinda (~3500 tonna/yil), jahon ishlab chiqarishining 2 foizi.
- Konlari: Navoiy viloyati — Uchquduq, Zarafshon.
- Eksport: Rossiya, Xitoy, Yevropa, AQSH.
Mohiyat
- Yadro energetikasi qaytmoqda: Fukusimadan keyin (2011) ko‘plab mamlakatlar atom elektr stansiyalaridan voz kechdi, ammo endi iqlim o‘zgarishiga qarshi kurash, ko‘mirdan voz kechish, sun’iy intellekt energiya iste’molining o‘sishi, ma’lumotlar markazlari tufayli qaytmoqda.
- AQSH, Yevropa, Xitoy atom elektr stansiyalarini qurmoqda: AQSH kichik modulli reaktorlarga (SMR) sarmoya kiritmoqda, Yevropa atom elektr stansiyalarining ishlash muddatini uzaytirmoqda, Xitoy 20 dan ortiq yangi stansiyalar qurmoqda.
- Investitsiya fondlari uran sotib olmoqda: Sprott Physical Uranium Trust, Yellow Cake narx oshishi bilan spekulyatsiya qilish uchun fizik uran sotib olmoqda.
- O‘zbekiston — 7-chi ishlab chiqaruvchi: yiliga 3500 tonna, jahon bozorining 2 foizi. 2030-yilgacha ishlab chiqarishni yiliga 5000 tonnagacha kengaytirish.
- IPO — tarixiy voqea: davlat kompaniyasining xalqaro birjalarda birinchi marta joylashtirilishi $500-750 mln jalb qiladi, shaffoflikni oshiradi, moliyalashtirishni diversifikatsiya qiladi.
