Nega bu muhim
III chorakdagi foyda mis va oltinning rekord narxlari tufayli 50 foizga oshdi. 9 oyda 8,3 trln – yillik foyda sur’ati $1,1 mlrd. Eksport tushumning 22,8 foizidan 13,2 foizigacha kamaydi — OKMK ichki bozorga yo‘naltirildi. Uzoq muddatli kreditlar 6,9 trln. so‘mga o‘sdi — modernizatsiya, ishlab chiqarishni kengaytirishga investitsiyalar. 2027-yilgi IPO — eng yirik tog‘-kon aktivining birlamchi joylashtirilishi.
Nima bo‘ldi
- 9 oylik foyda — 8,3 trln (+35,1%);
- III chorak — 3,8 trln (+50,1%);
- Eksport $486,1 mln (22,8%) dan $377,8 mln (13,2%) gacha kamaydi;
- Uzoq muddatli kreditlar — 31,4 trln (+6,9 trln);
- Qisqa muddatli kreditlar — 3,5 trln (-256,1 mlrd);
- IPO 2027-yilning birinchi yarmida o‘tkazilishi rejalashtirilgan.
moliyaviy natijalar
- 2025-yilning 9 oyi: foyda 2024-yildagi 6,1 trillion (+35,1%) ga nisbatan 8,3 trillion.
- 2025-yilning III choragi: foyda 2024-yilning III choragidagi 2,5 trillion so‘mga nisbatan 3,8 trillion so‘mni (+50,1 foiz) tashkil etdi — bu mis va oltin narxlari tufayli rekord o‘sishdir.
- Yillik sur’at: sur’at saqlanib qolsa, 2025-yilda foyda 11 trillion (917 million dollar) ga yetadi.
Mis va oltin narxining oshishi
- Mis: elektromobillar, qayta tiklanadigan energiya manbalariga bo‘lgan talab, taklif taqchilligi tufayli har tonnasiga 8 000 dollardan (2023) 10 000+ dollargacha (2025) o‘sish.
- Oltin: geosiyosiy beqarorlik, inflyatsiya va markaziy banklar talabi tufayli bir unsiya uchun 1800 dollardan (2023) 2600 dollardan (2025) oshdi.
Olmaliq KMK yiliga 300 ming tonnadan ortiq mis va 34 tonna oltin qazib oladi. Narxlarning oshishi qo‘shimcha milliardlab foyda keltirdi.
Eksportning pasayishi
- 2024-yil: eksport $486,1 mln (tushumning 22,8%).
- 2025-yil: eksport 377,8 million dollarga (daromadning 13,2 foizi) — 108 million dollarga (-22 foiz) kamaydi.
- Sabablar:
- Ichki bozorga qayta yo‘naltirish (qurilish, energetika, ishlab chiqarish);
- Jahon bozorida narxlarning oshishi bojlar tufayli eksportni kamroq foydali qildi;
- Davlat ichki bozorni mis, oltin bilan ta’minlashni talab qilmoqda.
Kreditlar
- Uzoq muddatli: 31,4 trln (+6,9 trln) — uskunalarni modernizatsiya qilish, quvvatlarni kengaytirish, yangi konlarni o‘zlashtirishga investitsiyalar.
- Qisqa muddatli: 3,5 trln (-256,1 mlrd) — qarz yukini optimallashtirish, uzoq muddatli moliyalashtirishga o‘tish.
2027-yilda IPO
OKMK 2027-yilning birinchi yarmida aksiyalarni birlamchi joylashtirishni rejalashtirgan. Bu O‘zbekiston tarixidagi eng yirik IPO bo‘ladi — kompaniyaning bahosi 5-7 milliard dollarni tashkil etadi, aksiyalarning 10-20 foizini joylashtirish 500-1400 million dollar jalb qiladi. Investorlar portfelni mis va oltin orqali diversifikatsiya qiluvchi foydali aktivga (yiliga 1 milliard dollardan ortiq foyda) ega bo‘ladilar.
OKMK
- Mahsulotlar: mis (300+ ming tonna/yil), oltin (34 tonna/yil), kumush, molibden, rux.
- Manzil: Toshkent viloyati, Olmaliq.
- Konlar: Olmaliq, Qalmoqqir, Uzoqroqda o‘n yillik zaxiralar mavjud.
- Egasi: davlat (100%).
Mohiyat
- Rekord III chorak (+50%): mis va oltin narxlarining o‘sishi natijasi. Mis narxining har 1000 dollarga oshishi 300 ming tonna mis qazib olishda +300 million dollar daromad keltiradi. Oltin narxining har 100 dollarlik o‘sishi 34 tonna (1,1 million unsiya) qazib olishda +110 million dollar beradi.
- Ichki bozorga qayta yo‘naltirish: eksport 22,8 foizdan 13,2 foizga tushdi — OKMK qurilish, energetika, ichki ishlab chiqarishni ta’minlaydi. Mis elektrlashtirish, quyosh va shamol elektr stansiyalari uchun kerak.
- Uzoq muddatli kreditlar (+6,9 trln): OKMK modernizatsiyaga sarmoya kiritmoqda — yangi eritish pechlari, boyitish fabrikalari, qayta ishlash texnologiyalari. Bu unumdorlikni oshiradi, xarajatlarni kamaytiradi.
- IPO — tog‘-kon sektori uchun birinchi: IPOdan so‘ng OKMK birjada sotiladigan ommaviy kompaniyaga aylanadi. Investorlar dividendlarga (potensial 20-30% foyda = yiliga $200-300 mln) ega bo‘ladilar.
