Nega bu muhim
Ayniqsa, qish mavsumida energiyaga talab ortib borayotgan O‘zbekiston uchun qo‘shimcha import gaz ta’minoti barqarorligini ta’minlaydi. Rossiya uchun bu Markaziy Osiyo bilan energetika aloqalarini mustahkamlash va Yevropaga yetkazib berishning qisqarishi fonida qo‘shni bozorlarga eksportni oshirish usulidir.
Asosiy faktlar
- Yangi shartnoma yiliga 7,7 mlrd kub metr gaz yetkazib berishni nazarda tutadi — bu 2024-yilga nisbatan 2 mlrd kub metrga ko‘p;
- Vazirlar uchrashuvi 16-oktyabr kuni Rossiya energetika haftaligi tadbirlarida bo‘lib o‘tdi;
- 2024-yilda “Gazprom” O‘zbekistonga 5,64 milliard kub metr mahsulot eksport qildi — bu 2023-yilga nisbatan 4,4 barobar ko‘p;
- Rossiya va O‘zbekiston yetkazib berishni, shu jumladan suyultirilgan gaz yetkazib berishni yanada oshirish imkoniyatlarini muhokama qilmoqda;
- Gaz Qozog‘iston orqali o‘tadigan yo‘nalish bo‘yicha (tranzit) yetkazib beriladi — ushbu yo‘nalish 2023-yil oktyabr oyidan boshlab amal qiladi;
- Mintaqalararo manbalarga ko‘ra, 2025-yilda Qozog‘iston orqali O‘zbekistonga tranzitni 7,3 milliard kub metrgacha oshirish mumkin.
- Shuningdek, Rossiya 2025-yil boshidan buyon Markaziy Osiyoga (jumladan, O‘zbekistonga) gaz yetkazib berishni 15 foizga oshirgani ma’lum.
Mohiyat va xatarlar
O‘zbekiston allaqachon teskari CAC gaz quvuri orqali 2,8 milliard kub metr import bo‘yicha kelishuvga erishgan va hamkorlikni kengaytirish niyatida. Shu bilan birga, O‘zbekiston 2038-yilga borib Qozog‘iston orqali Rossiya gazini yetkazib berishni 11 milliard kub metrga yetkazishni rejalashtirayotganini ma’lum qildi.
Rossiya gaziga qaramlik ortib borishi bilan energetika va geosiyosiy xatarlar kuchaymoqda. Gaz narxi, shartnoma shartlari, tranzit va logistika xarajatlarini qoplash qobiliyati loyiha barqarorligining muhim omillari bo‘ladi.
