Nega bu muhim
Iqtisodiyotning 7,6 foizga o‘sishi mintaqadagi eng yuqori ko‘rsatkichlardan biri bo‘lib, jahon sur’atlaridan ancha yuqori. Tezlashish so‘mning mustahkamlanishi, oltin eksporti va pul o‘tkazmalarining o‘sishi bilan bog‘liq. Xalqaro tashkilotlar prognozlarining ortig‘i bilan bajarilishi O‘zbekiston iqtisodiyoti salohiyati yetarlicha baholanmaganidan dalolat beradi.
Nima bo‘ldi
- O‘zbekiston yalpi ichki mahsuloti 2025-yilning yanvar-sentyabr oylarida 7,6 foizga o‘sdi (birinchi yarim yillikda 7,2 foiz);
- 2024-yilning shu davrida o‘sish 6,6%ni tashkil etgan;
- Yillik prognozlar: Jahon banki — 6,2%, OTB — 6,6%, YTTB — 6,7%;
- Markaziy bank 7-7,5 foizga o‘sishni prognoz qilmoqda;
- KAP DEPO tahlilchisi Shodibek Kenjayev haqiqiy o‘sishni kamida 7,2 foiz deb baholamoqda.
O‘sish omillari
- Ichki talabni qo‘llab-quvvatlovchi so‘mning yil boshidan 6,4 foizga mustahkamlanishi;
- Eksportning o‘sishi (asosan oltinning yuqori narxi hisobiga);
- Pul o‘tkazmalarining 24 foizga oshib, 13,9 milliard dollarga yetishi;
- Inflyatsiyaning 8% gacha sekinlashishi;
- Sanoat va qurilishda iqtisodiy faollik yuqori.
Tahlilchilar bahosi
KAP DEPO tahlilchisi Shodibek Kenjayevning ta’kidlashicha, joriy ko‘rsatkichlar yil yakuni bo‘yicha kamida 7,2 foizlik haqiqiy o‘sishni ko‘rsatmoqda. Asosiy drayver — so‘mning mustahkamlanishi bo‘lib, u ichki talabni qo‘llab-quvvatlaydi va YIM o‘sishining dollardagi bahosini oshiradi.
Xalqaro tashkilotlarning prognozlari, ehtimol, ehtiyotkorona yondashuvni aks ettiradi va to‘qqiz oylik mustahkamlanishdan so‘ng so‘mning zaiflashishi mumkinligini hisobga oladi.
Mohiyat
Iqtisodiyotning 7,6 foizga o‘sishi jahon iqtisodiyotining sekinlashuvi va geosiyosiy keskinlik fonida ta’sirchan natijadir. Taqqoslash uchun: jahon yalpi ichki mahsuloti taxminan 3 foizga, rivojlangan mamlakatlar 1,5-2 foizga o‘smoqda.
So‘mning 6,4 foizga mustahkamlanishi o‘sishning asosiy omilidir. Kuchliroq milliy valyuta aholining xarid qobiliyatini oshiradi, asbob-uskunalar va texnologiyalar importini arzonlashtiradi, shuningdek, dollarda ifodalangan nominal YaIMni oshiradi.
Oltin eksportining o‘sishi qimmatbaho metallning rekord narxlari bilan bog‘liq (unsiyasi uchun 3800 dollardan ortiq). Oltin O‘zbekistonning asosiy eksport tovarlaridan biri bo‘lib, yuqori narxlar katta miqdorda valyuta oqimini ta’minlaydi.
Pul o‘tkazmalari (13,9 mlrd dollar, +24%) iste’mol talabini qo‘llab-quvvatlaydi hamda chakana savdo va xizmat ko‘rsatish sohasining o‘sishiga hissa qo‘shadi. Inflyatsiyaning 8 foizgacha sekinlashishi biznes va aholi uchun qulay sharoit yaratadi.
Xalqaro tashkilotlarning ehtiyotkorligi so‘m kursining keskin mustahkamlanishidan keyin uning o‘zgarishini kutish bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. Biroq joriy ma’lumotlar tarkibiy omillar: eksportning o‘sishi, pul o‘tkazmalarining oqimi va dollarlashuvning pasayishi tufayli trendning barqarorligini ko‘rsatmoqda.
