Nega bu muhim
9 oyda 21 tonna mahsulot sotilishi (bir unsiya uchun $2600 narxda $1,4 mlrd) so‘mni qo‘llab-quvvatladi, savdo balansi taqchilligini qopladi va valyuta zaxiralarini to‘ldirdi. O‘zbekiston qazib olish bo‘yicha dunyoda yettinchi o‘rinda (~100 tonna/yil), sotishga ruxsat berishi mumkin. Yozdan boshlab Markaziy bank sotib olishga o‘tdi – bu iqtisodiyotni barqarorlashtirish, zaxiralarni mustahkamlash to‘g‘risidagi signal. Jahon markaziy banklari sentyabr oyida 43 tonna sotib oldi — bu 2025-yildagi rekord bo‘lib, dollardan oltinga o‘tish tendensiyasini ko‘rsatadi.
Nima bo‘ldi
- O‘zbekiston Markaziy banki sentyabr oyida 4 tonna sotdi — yagona sotuvchi;
- 9 oyda 21 tonna sotdi — eng yirik sotuvchi, Singapur, Rossiyani ortda qoldirdi;
- Jahon markaziy banklari 43 tonna sotib oldi: Braziliya +15, Qozog‘iston +8, Gvatemala +5;
- Yozdan boshlab Markaziy bank strategiyasini o‘zgartirdi — sotib olishga o‘tdi.
Oltin sotish
- Sentyabr: -4 tonna (128 500 unsiya 2600 dollar/unsiya = 334 million dollar).
- 9 месяцев: -21 тонна (675 000 унций = $1,4 млрд).
- Nima uchun sotildi: so‘mni qo‘llab-quvvatlash (1 dollar uchun 12 800 dan 11 972 gacha mustahkamlash), savdo balansi taqchilligini qoplash, valyuta zaxiralarini to‘ldirish (55 mlrd dollar).
Yozda strategiyani o‘zgartirish
Yozdan boshlab Markaziy bank oltin sotishdan sotib olishga o‘tdi. Sabablar:
- So‘mni barqarorlashtirish — endi ommaviy aralashuvlarga hojat yo‘q;
- Oltin narxining $2600+ gacha ko‘tarilishi — himoya aktivi sifatida jamg‘arish foydali;
- Zaxiralarni mustahkamlash — dollardan oltingacha diversifikatsiya.
Jahon markaziy banklari
- Sentyabr: 43 tonna sotib olindi — 2025-yilgi rekord.
Eng yirik xaridorlar:
- Braziliya +15 tonna;
- Qozog‘iston +8 tonna;
- Gvatemala +5 tonna;
- Rossiya, Turkiya, Chexiya, Xitoy, Gana — kichik hajmlar.
Trend: geosiyosiy beqarorlik, inflyatsiya, sanksiyalar tufayli markaziy banklar dollardan oltinga o‘tmoqda.
O‘zbekiston — eng yirik sotuvchi
- 9 oyda: -21 tonna — dunyoda birinchi o‘rinda, Singapur, Rossiyadan oldinda.
- Zaxiralardagi ulushi: O‘zbekiston ~100 tonna/yil qazib oladi, Markaziy bank zaxiralari ~300-400 tonna. 21 tonna sotish — zaxiraning 5-7 foizi, muhim emas.
- Sabab: so‘mni qo‘llab-quvvatlash, savdo balansi taqchilligini qoplash (9 oyda 5+ mlrd dollar).
Mohiyat
- Oltin — himoya aktivi: markaziy banklar oltinni dollardan, inflyatsiyadan, sanksiyalardan himoya qilish uchun to‘playdi. O‘zbekiston so‘mni qo‘llab-quvvatlash uchun sotgan, ammo yozdan boshlab sotib olishga o‘tgan.
- Oltin narxi: $1800 (2023) dan $2600+ (2025) gacha o‘sishi savdoni foydali qildi. Sotuvdan tushgan 1,4 milliard dollar 21 tonna so‘mni qo‘llab-quvvatladi va taqchillikni qopladi.
- So‘mning mustahkamlanishi: dollar 9 oy ichida oltin, pul o‘tkazmalari (13,9 mlrd dollar), Markaziy bankning qat’iy siyosati (14% stavka) tufayli 12 800 dan 11 972 ga tushdi.
- Strategiyani o‘zgartirish: yozdan boshlab Markaziy bank oltin sotib olishga o‘tdi — bu iqtisodiyotni barqarorlashtirish, zaxiralarni mustahkamlash, dollardan diversifikatsiya qilish haqidagi signaldir.
- Jahon tendensiyasi: Markaziy banklar sentyabr oyida 43 tonna mahsulot sotib oldi — bu 2025-yildagi rekorddir. Braziliya, Qozog‘iston, Gvatemala geosiyosiy beqarorlikdan himoyalanish uchun oltinni faol ravishda to‘plamoqda.
