Nega bu muhim
Mehnat migratsiyasi to‘g‘risidagi memorandum Yevropa Ittifoqiga nomzod mamlakat — Serbiya orqali o‘zbekistonlik muhojirlar uchun Yevropada yangi mehnat bozorini ochadi. Investitsiyalarni himoya qilish to‘g‘risidagi bitim Serbiya kompaniyalari uchun O‘zbekistondagi xatarlarni kamaytiradi va aksincha. Transkaspiy orqali “Markaziy Osiyo — Bolqon” transport yo‘lagi Rossiya yo‘nalishlariga muqobil bo‘lishi mumkin. Sun’iy intellekt, farmatsevtika va IT sohasidagi hamkorlik yuqori texnologiyali tarmoqlardagi hamkorlikni kengaytiradi.
Nima bo‘ldi
- Mirziyoyev 28-oktyabr kuni Serbiya prezidenti Aleksandr Vuchich bilan uchrashdi;
- Qo‘shma deklaratsiya va hamkorlik to‘g‘risida 9 ta hujjat imzolandi;
- Asosiy hujjat — mehnat migratsiyasida hamkorlik to‘g‘risidagi memorandum;
- Boshqa kelishuvlar: investitsiyalar, turizm, ta’lim, tibbiyot, sun’iy intellekt, diplomatik kadrlar;
- Iqtisodiyot bo‘yicha hukumatlararo komissiya tashkil etildi, uning birinchi yig‘ilishi 2026-yilda Toshkent shahrida bo‘lib o‘tadi;
- Toshkent va Belgrad o‘rtasida sheriklik munosabatlari o‘rnatilgan.
Imzolangan hujjatlar
- Mehnat migratsiyasi sohasida hamkorlik to‘g‘risidagi memorandum — mehnat resurslari bilan uyushgan holda almashish;
- Investitsiyalarni o‘zaro rag‘batlantirish va himoya qilish to‘g‘risidagi bitim — investorlar uchun xatarlarni kamaytirish;
- Iqtisodiy hamkorlik to‘g‘risidagi bitim — savdo va kooperatsiyani rivojlantirish;
- Tibbiy xizmatlar sohasida hamkorlik to‘g‘risidagi bitim — tajriba almashish, kadrlar tayyorlash;
- Turizm sohasida hamkorlik to‘g‘risida bitim — turistik yo‘nalishlarni rivojlantirish;
- Ta’lim, fan va madaniyat sohalarida hamkorlik to‘g‘risidagi bitim — talabalar almashinuvi, ilmiy hamkorlik;
- Injiniring, ilg‘or texnologiyalar, sun’iy intellekt va turdosh sohalarda hamkorlik to‘g‘risida bitim — yuqori texnologiyalar sohasidagi sheriklik;
- Diplomatik kadrlar tayyorlash sohasida hamkorlik to‘g‘risida bayonnoma — diplomatlar uchun tajriba almashish;
- Toshkent va Belgrad o‘rtasida sheriklik munosabatlarini o‘rnatish to‘g‘risidagi bitim — poytaxtlarning birodarligi.
Ustuvor tarmoqlar
- Mashinasozlik;
- Farmatsevtika;
- Kimyo sanoati;
- IT soha;
- Agrosanoat;
- Sayyohlik.
Transport yo‘lagi
“Markaziy Osiyo — Bolqon” yo‘nalishi bo‘yicha transport yo‘llarini rivojlantirish, jumladan, Transkaspiy yo‘lagidan (Xitoy — Qozog‘iston — Kaspiy — Ozarbayjon — Gruziya — Turkiya — Bolqon) foydalanish masalalari muhokama qilindi. Bu Rossiya yo‘nalishlariga muqobil va tranzit vaqtini qisqartirishdir.
Mohiyat
Mehnat migratsiyasi: O‘zbekiston MDHdagi eng yirik ishchi kuchi eksportchisi (taxminan 3 million muhojir, asosan Rossiyada). Serbiya bilan memorandum Yevropada yangi mehnat bozorini ochadi. Serbiya — rossiyaliklar uchun vizasiz rejim va MDH fuqarolari uchun soddalashtirilgan kirish imkoniyatiga ega bo‘lgan Yevropa Ittifoqiga nomzod davlat. O‘zbekistonlik migrantlar qurilish, qishloq xo‘jaligi, ishlab chiqarishda ishlashi mumkin.
Investitsiyalarni himoya qilish: Kelishuv milliylashtirish, ekspropriatsiya yoki kamsitish holatlarida tovon to‘lanishini kafolatlash orqali investorlar uchun xavflarni kamaytiradi. Bu to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni jalb qilish uchun standart amaliyot.
Transport yo‘lagi: Transkaspiy orqali “Markaziy Osiyo — Bolqon” yo‘nalishi logistikani diversifikatsiya qilish va Rossiyaga qaramlikni kamaytirish uchun muhimdir. O‘zbekiston va Qozog‘istondan yuklar Rossiya hududini chetlab o‘tib, Ozarbayjon, Gruziya, Turkiya va Bolqon orqali Yevropaga o‘tishi mumkin. Geosiyosiy keskinlik sharoitida bu juda muhim.
Mashinasozlik va farmatsevtika Serbiyada farmatsevtika sanoati (Hemofarm, Galenika) va mashinasozlik rivojlangan. O‘zbekiston texnologiyalar va qo‘shma ishlab chiqarishlardan manfaatdor.
Sun’iy intellekt va IT: Serbiya Bolqondagi IT sanoatining yetakchilaridan biri. O‘zbekiston sun’iy intellektni rivojlantirishga intilmoqda (yaqinda sun’iy intellekt texnologiyalarini rivojlantirish to‘g‘risidagi farmon imzolandi) va Serbiya kompaniyalari bilan hamkorlik qilishdan manfaatdor.
Turizm: Serbiya MDH sayyohlari uchun jozibador (vizasiz, Yevropa xizmat ko‘rsatish darajasi, arzon narxlar). O‘zbekiston tarixiy yo‘nalishlarni (Samarqand, Buxoro, Xiva) taklif qilishi mumkin. Turizmni rivojlantirish o‘zaro manfaatli.
Hukumatlararo komissiya: Iqtisodiy hamkorlik bo‘yicha komissiyaning tashkil etilishi hamkorlikni rasmiylashtiradi va kelishuvlar amalga oshirilishining muntazam monitoringini ta’minlaydi. Birinchi yig‘ilish 2026-yilda Toshkentda bo‘lib o‘tadi.
Toshkent va Belgrad o‘rtasidagi birodarlik: Poytaxtlarning hamkorlik aloqalari madaniy almashinuvlar, biznes forumlari, ta’lim va sport sohalaridagi qo‘shma loyihalarni o‘z ichiga oladi.
