Nega bu muhim
Davlat qarzining ko‘payishi byudjetni qo‘llab-quvvatlash va infratuzilma loyihalarini tashqi moliyalashtirishga bo‘lgan ehtiyojning ortib borayotganini aks ettiradi. Shu bilan birga, qarz tarkibida dollarga bog‘liqlikning pasayishi kuzatilmoqda, bu esa valyuta xatarlarini yumshatadi — bu muhim trend.
Nima bo‘ldi
- YIMga nisbatan qarz 35 foizdan 34,2 foizga kamaydi.
- Tashqi qarz yarim yil ichida 2,68 milliard dollarga oshib, 36,41 milliard dollarni, ichki qarz esa 0,47 milliard dollarga oshib, 6,96 milliard dollarni tashkil etdi.
- Tashqi qarz tarkibida 84 foiz xorijiy valyutada olingan qarzlar bo‘lib, dollardagi ulushi 71 foizdan 68 foizgacha kamaydi; yevro — 10 foiz, iyena — 8 foiz; so‘m yevrobondlari chiqarilishi so‘mning ulushini 3 foizgacha oshirdi.
- Ichki qarzda milliy valyutadagi qarzlarning ulushi 48 foizdan 58 foizga oshdi, dollarda esa 48 foizdan 38 foizga tushdi.
- Tashqi qarzning asosiy yo‘nalishlari: budjetni qo‘llab-quvvatlash — 16,9 mlrd dollar; Yoqilg‘i-energetika — 5,9 mlrd dollar; ASM va suv xo‘jaligi — $3,1 mlrd; Uy-joy kommunal xo‘jaligi — $3 mlrd; transport — $2,9 mlrd.
- Kreditorlar: Jahon banki — $7,8 mlrd; Yevroobligatsiyalar bo‘yicha investorlar — 5,7 mlrd dollar; Xitoy — $3,8 mlrd; Yaponiya — $3,2 mlrd; OIIB — $1,7 mlrd; Fransiya — $1,1 mlrd; Islom banki — $935 mln; Koreya — 750 mln dollar; XVJ — $642 mln; Germaniya — $481 mln; YTTB — $401 mln; va boshqalar — $2,5 mlrd.
- Mamlakatning umumiy tashqi qarzi (davlat va xususiy) dollarning faol almashinuvi fonida 2025-yilning I choragida 68,4 milliard dollarni tashkil etadi.
Nima deyildi
Hukumat 2025-yilda 5,5 milliard dollar tashqi qarz jalb qilishni rejalashtirgan, shundan 3 milliard dollari budjet taqchilligini qoplashga, qolgani esa investitsiya loyihalariga yo‘naltiriladi.
Mohiyat
Davlat qarzining o‘sishi faol tashqi moliyaviy faoliyat, shu jumladan yevroobligatsiyalar va milliy valyutada qarz olishga bosqichma-bosqich o‘tish bilan birga kechmoqda. So‘mdagi obligatsiyalar valyuta xavfini kamaytiradi va investorlarning O‘zbekiston iqtisodiyotiga bo‘lgan ishonchini aks ettiradi. Qarz hali ham katta, ammo uning tarkibi yanada xilma-xil va boshqariladigan bo‘lib bormoqda.
