Nega bu muhim
9 oyda 153,6 milliard dollarlik subsidiyalar (12,8 million dollar) quyosh energiyasiga o‘tishni rag‘batlantiradi, energiya tizimiga yuklamani kamaytiradi, elektr energiyasi taqchilligini kamaytiradi (ayniqsa yozda). Xorazm yuqori quyosh radiatsiyasi, elektr energiyasi tanqisligi, aholi faolligi bilan (42,6 mlrd) yetakchilik qilmoqda. 1000 so‘m/kVt/soat subsidiya panellarga sarflangan sarmoyani 5-7 yilda qoplaydi. Bu 2030-yilgacha 30% QTEM strategiyasining bir qismidir.
Nima bo‘ldi
- Yanvar-sentyabr oylarida quyosh panellari egalari 153,6 mlrd so‘m ($12,8 mln) subsidiya oldi;
- Xorazm viloyati — 42,6 mlrd (lider);
- Qoraqalpog‘iston — 22,4 mlrd;
- Buxoro — 15,3 mlrd;
- Toshkent — 10,7 mlrd;
- Toshkent viloyati — 8,2 mlrd;
- Subsidiya — normadan oshgan har bir kVt/soat uchun 1000 so‘m (2023-yil apreldan).
Nima uchun Xorazm yetakchi?
- Yuqori quyosh radiatsiyasi: Xorazm — O‘zbekistonning eng quyoshli hududlaridan biri (yiliga 300 dan ortiq quyoshli kun), quyosh energiyasi uchun juda qulay.
- Elektr energiyasi tanqisligi: viloyat yozda sug‘orish, konditsionerlar tufayli elektr energiyasiga o‘tkir tanqislikni boshdan kechirmoqda. Quyosh panellari muammoni hal qiladi.
- Aholi faolligi: Xorazm aholisi subsidiyalar, arzon kreditlar, asbob-uskunalar importi uchun past tariflar tufayli panellarni faol o‘rnatmoqda.
- Davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash: mahalliy hokimiyatlar qayta tiklanuvchi energiya manbalariga o‘tishni rag‘batlantirmoqda, axborot kampaniyalarini tashkil etmoqda, tarmoqqa ulanishni soddalashtirmoqda.
Mohiyat
- Elektr energiyasi tanqisligi: O‘zbekiston yozda elektr energiyasi tanqisligini boshdan kechiradi (iste’molning eng yuqori nuqtasi — konditsionerlar, sug‘orish). Quyosh panellari tarmoqdagi yuklamani kamaytiradi.
- Quyosh salohiyati: O‘zbekiston dunyodagi eng quyoshli mamlakatlardan biri (yiliga 300 kundan ortiq) bo‘lib, quyosh energiyasi uchun juda qulay.
- Elektr energiyasi tariflari: aholi uchun — 300-500 so‘m/kVt.soat. Quyosh panellari elektr energiyasini 100-150 so‘m/kVt.soat tannarxda ishlab chiqaradi, bu esa foydaliroq.
- Uskunalar importi: panellarning aksariyati Xitoydan import qilinadi (arzon va sifatli). QQS va bojlardan ozod qilish tannarxni 12-25 foizga kamaytiradi.
- Ekologiya: quyosh energiyasi CO2 chiqindilarini kamaytiradi, ekologiyani yaxshilaydi, O‘zbekistonning iqlim majburiyatlariga mos keladi.
