Nega bu muhim
“Sun’iy chegirmalar”ni taqiqlash iste’molchilarni manipulyatsiyadan himoya qiladi va savdoning shaffofligini oshiradi. 30 kun oldin minimal narxni ko‘rsatish majburiyati sotuvchilarga sotish arafasida narxlarni oshirishga yo‘l qo‘ymaydi. Bu marketing aksiyalari ustidan nazoratni kuchaytiradi va amaliyotni rivojlangan mamlakatlar standartlariga yaqinlashtiradi.
Nima bo‘ldi
- Narxlarni sun’iy ravishda oshirib, keyinchalik dastlabki narxni pasaytirilgan narx sifatida ko‘rsatish taqiqlanadi;
- Chegirmagacha bo‘lgan narx tovarning oxirgi 30 kundagi minimal narxiga teng bo‘lishi kerak (qishloq xo‘jaligi mahsulotlaridan tashqari);
- Sotuvchilar xaridorning so‘roviga ko‘ra narxlarning hujjatli tasdig‘ini taqdim etishlari shart;
- Aksiya boshlanganidan keyin uning shartlarini o‘zgartirish taqiqlanadi;
- Chegirma miqdorini foizlarda yoki pul ifodasida aniq ko‘rsatish kerak.
Savdo aksiyalariga talablar
Sotuvchilar quyidagilarni tushunarli shaklda ko‘rsatishlari shart:
- Aksiya davomiyligi;
- Ishtirok etuvchi tovarlarning nomlari;
- Tovarlar hajmi;
- Xarid qilish talablari;
- Chegirmalar olish uchun qo‘shimcha shartlar
Maxsus shartlar
Sotuvchi quyidagi hollarda xabar qilishi shart:
- Chegirmali mahsulot hajmi cheklangan;
- Chegirma mavsumiy xarakterga ega;
- Chegirma tovarning holatiga bog‘liq (eski zaxiralarning tugatilishi, o‘ramning shikastlanishi, yaroqlilik muddatining tez orada tugashi).
Mohiyat
Raqobat qo‘mitasi 2025-yil iyun oyida AQSH, Kanada, Fransiya, Germaniya, Xitoy, Janubiy Koreya va Yaponiyaning “sun’iy chegirmalar”ga qarshi kurashish amaliyotiga asoslanib, qaror loyihasini taqdim etgan edi.
“Sun’iy chegirmalar” — bu keng tarqalgan amaliyot bo‘lib, sotuvchilar sotuvdan bir necha kun oldin mahsulot narxini oshirib, keyin uni avvalgi darajaga yoki biroz pastroq darajaga tushirib, foydali xarid qilish illyuziyasini yaratadi. 30 kun ichida minimal narxni ko‘rsatish talabi bunday manipulyatsiyalarni imkonsiz qiladi.
Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari uchun istisno mavsumiylik va boshqa omillar tufayli ushbu tovarlar narxlarining o‘zgaruvchanligi bilan izohlanadi. Narxlarning hujjatli tasdig‘ini taqdim etish majburiyati sotuvchilarning mas’uliyatini oshiradi va iste’molchilarga chegirmalarning adolatliligini tekshirish vositasini beradi.
Yangi qoidalar O‘zbekistonni iste’molchilar huquqlarini himoya qilishning xalqaro standartlariga yaqinlashtiradi. Yevropa Ittifoqida iste’molchilar huquqlari to‘g‘risidagi direktiva mavjud bo‘lib, u chegirmalar e’lon qilinganda oldingi narxni ko‘rsatishni talab qiladi. Shunga o‘xshash qoidalar AQShda (FTC Act) va boshqa rivojlangan mamlakatlarda mavjud.
