Nega bu muhim
Dollar kursi yil boshidan beri birinchi marta 12 100 so‘mdan pastladi. Bu milliy valyutaning so‘nggi oylardagi eng kuchli mustahkamlanishidir. Import narxlarining pasayishi tezlashadi, ammo eksportchilar raqobatbardoshlik bo‘yicha jiddiy muammolarga duch kelishadi. Markaziy bank inflyatsiyaga qarshi kurashning eksportni qo‘llab-quvvatlashdan ustunligini ko‘rsatmoqda.
Nima bo‘ldi
- Dollar: 12 053,46 so‘m;
- Yevro: 14 026,61 so‘m;
- Funt sterling: 16 085,34 so‘m;
- Rubl: 152,43 so‘m — yagona ko‘tarilgan valyuta;
- Xitoy yuani: 1 696,38 so‘m;
- Yaponiya iyenasi: 78,91 so‘m;
- Qozoq tengesi: 22,42 so‘m.
So‘mning mustahkamlanish omillari
- Oltinning rekord narxlari eksport tushumining katta oqimini ta’minlaydi;
- Pul o‘tkazmalari 9 oyda $13,9 mlrdga yetdi;
- MBning qat’iy pul-kredit siyosati — 14 foizlik stavka so‘mdagi depozitlarni o‘ta jozibador qilib qo‘ymoqda;
- Dollarlashuvning pasayishi — valyuta depozitlari ulushi 26 foizdan 23 foizga tushdi;
- Inflyatsiya 8 foizgacha sekinlashdi, devalvatsion kutilmalar pasaymoqda.
Nega faqat rubl o‘sdi?
Rublning 2 foizga oshib, 152,43 so‘mni tashkil etishi neftning yuqori narxlari va energiya eksportining mavsumiy o‘sishi fonida jahon bozorida Rossiya valyutasining mustahkamlanishi bilan bog‘liq. Biroq, yil boshidan beri rubl baribir so‘mdan zaifroq.
Mohiyat
28-oktyabrga kelib dollar kursi 56-57 so‘mga pasayishi prognoz qilingan edi. Haqiqiy 64 so‘mga pasayish kutilganidan ham kuchliroq bo‘ldi. 12 053 so‘m — 2025-yil boshidan buyon tarixiy minimum.
Rubldan tashqari barcha asosiy jahon valyutalarining qadrsizlanishi bu dollarning tuzatilishi emas, balki so‘mning tarkibiy jihatdan keng miqyosda mustahkamlanishi ekanligini tasdiqlaydi. Hatto eng yirik savdo hamkorlari bo‘lgan Xitoy yuani va Qozog‘iston tengesi ham tushib ketdi.
Eksportchilar uchun bu tashvishli signal. O‘zbekiston to‘qimachilik mahsulotlari, meva-sabzavotlari tashqi bozorlarda qimmatlashmoqda. Agar trend davom etsa, eksport tushumi so‘mda sekinroq o‘sadi, dollarda esa hatto pasayishi mumkin.
Markaziy bank eksportchilarning qisqa muddatli manfaatlarini qurbon qilib, so‘mni mustahkamlash orqali inflyatsiyaga qarshi kurashishga e’tibor qaratmoqda. Bu ichki narxlar barqarorligi va eksport raqobatbardoshligi o‘rtasidagi mumtoz tanlovdir.
