Nega bu muhim
2,5 soat ichida 100 000 ta avtomobil — bozorda arzon mashinalar yetishmasligini ko‘rsatadigan talab rekordi. Cobalt — xalq avtomobili (narxi ~200-250 million so‘m, 16-20 ming dollar), o‘rta sinf uchun hamyonbop. Jismoniy shaxslar tomonidan amalga oshirilgan xaridlarning 99,5 foizi spekulyatsiyani emas, balki shaxsiy iste’molni ko‘rsatadi. 560 ta kiberhujum – firibgarlarning shartnomalarni qo‘lga kiritishga urinishlari. Onlayn savdolar dilerlik markazlarida korrupsiyani bartaraf etdi.
Nima bo‘ldi
- UzAuto 2 soat 26 daqiqada 100 000 dona Chevrolet Cobalt sotdi;
- 99,5 mingta shartnoma — jismoniy shaxslar, 507 ta shartnoma — yuridik shaxslar;
- Birinchi soat — 53 911 ta shartnoma (54%);
- Maksimal yuklama — 1180 sessiya/sekund, 230 mingdan ortiq faol sessiya;
- 560 ta kiberhujum qaytarilgan;
- To‘lov – shartnoma tuzilgan kundan boshlab 7 kun;
- Yangi Cobalt MCM: 50+ yangilanish (dvigatel, ABS, kruiz nazorati, multimedia).
Sotuvlar dinamikasi
- 10:00 — start.
- Soat 11:00 (birinchi soat): 53 911 ta shartnoma (100 000 dan 54%).
- 11:50 (1 soat 50 daqiqa): 88 000 ta shartnoma (88%).
- 12:26 (2 soat 26 daqiqa): 100 000 ta shartnoma (100%).
Texnik ma’lumotlar
- Faol sessiyalar: 2 soatda 230 mingdan ortiq.
- Maksimal yuklama: birinchi soatda 1180 ta yangi seans/soniya.
- Kiberhujumlar: 560 ta buzishga urinish qaytarildi.
- Call-markaz: 2 soat ichida 876 ta murojaat ko‘rib chiqildi.
Xaridorlar tuzilmasi
- Jismoniy shaxslar: OneID orqali 99 493 ta shartnoma (99,5%).
- Yuridik shaxslar: 507 ta shartnoma (0,5%).
Jismoniy shaxslarning yuqori ulushi korporativ xaridlar yoki spekulyatsiyani emas, balki shaxsiy iste’molni ko‘rsatadi.
Yangi Chevrolet Cobalt MCM
- Seriyali ishlab chiqarishning boshlanishi: oktyabr oyining o‘rtalari.
Yangilanishlar (50 dan ortiq komponent):
- Dvigatelni boshqarish bloki (yonilg‘i samaradorligi yaxshilangan);
- Gaz taqsimlash tizimi (yuqori quvvatli);
- ABS (yaxshilangan xavfsizlik);
- Kruiz nazorati (trassada qulaylik);
- CarPlay va Android Auto bilan multimedia (zamonaviy funksiyalar)
Narxi: 200-250 million so‘m atrofida (16-20 ming dollar) — o‘rta sinf uchun hamyonbop.
Onlayn savdo
- Sabab: ajiotaj, korrupsiya, dilerlik markazlarida navbatlarning oldini olish. Ilgari oflayn savdolarda poraxo‘rlik, chayqovchilik, tiqilinchlar kuzatilgan.
- Mexanizm: OneID orqali avtorizatsiya, onlayn shartnoma, 7 kun ichida to‘lov. Dilerlik markazlari savdo tizimidan uzilgan.
- Afzalliklari: shaffoflik, teng kirish imkoniyati, tezlik, korrupsiyadan himoya.
Kiberhujumlar
- 560 ta buzib kirishga urinish: firibgarlar shartnomalarni qo‘lga kiritishga, ma’lumotlarni o‘zgartirishga, shartnomalarni qayta sotishga uringan. UzAvtoSavdo tizimi hujumlarni qaytardi.
- Usullar: DDoS (serverlarni ortiqcha yuklash), fishing (OneID parollarini o‘g‘irlash), SQL inyeksiyalari (ma’lumotlar bazasini buzish).
7 kunlik to‘lov
Xaridorlar avtomobil uchun to‘lovni 7 kalendar kun ichida amalga oshirishlari shart. To‘lamaslik — shartnomani bekor qilish, o‘rin navbatda turgan navbatdagiga beriladi.
To‘lov usullari:
- Naqd/naqdsiz (oldindan to‘liq to‘lov);
- Kredit (banklar yiliga 15-20% taklif qiladi);
- Lizing (yuridik shaxslar uchun).
Mohiyat
Avtomobil tanqisligi: Chevrolet Cobalt’ga talab taklifdan 2-3 barobar ko‘p. 2,5 soatda 100 ming mashina sotilgan — keskin defitsit ko‘rsatkichi.
Nima uchun tanqislik:
- Aholi daromadlarining o‘sishi (o‘rtacha ish haqi +19%);
- Arzon kreditlash (yiliga 15-20%);
- Cheklangan import va ishlab chiqarish (UzAuto yiliga 300 mingdan ortiq avtomobil ishlab chiqaradi, talab — 500 mingdan ortiq);
- Inflyatsiya: avtomobillar — jamg‘armalarni saqlash usuli.
Cobalt — xalq avtomobili: narxi 16-20 ming dollar o‘rta sinf uchun hamyonbop (o‘rtacha ish haqi 500 dollar, oilaviy daromadi 1000-1500 dollar). Cobalt — 30-40% bozor ulushiga ega bestseller.
Spekulyatsiya: ilgari xaridorlar shartnomalarni 20-50 mln so‘m ustama bilan qayta sotishardi. OneID orqali onlayn savdolar spekulyatsiyani kamaytirdi, lekin butunlay yo‘q qilinmadi.
UzAuto Motors: Davlat kompaniyasi, bozorda ustunlik qiladi (sotishning 70-80%). Chevrolet, Changan ishlab chiqaradi, BYD rejalashtirmoqda.
