Nega bu muhim
1,45 milliard dollarlik sarmoya Yaponiya ishtirokidagi Markaziy Osiyodagi eng yirik “yashil” loyihadir. 1 000 MVt quvvat 500 mingga yaqin xonadonni elektr energiyasi bilan ta’minlaydi va O‘zbekistonning gaz generatsiyasiga qaramligini kamaytiradi. Energiya to‘plash tizimlari quyosh energetikasining asosiy muammosi – ishlab chiqarishning beqarorligini hal qiladi.
Nima bo‘ldi
- JBIC Samarqand yaqinidagi quyosh majmualari uchun $1,45 mlrd mablag‘ ajratadi;
- JBIC 635 million dollar ajratadi — kreditorlar orasida eng yirik ulush;
- Loyiha 1 000 MVt quvvatga ega ikkita quyosh elektr stansiyasini o‘z ichiga oladi;
- Egalari: ACWA Power (51%), Sumitomo Corp., Chubu Electric, Shikoku Electric;
- Maqsad: Yaponiyaning Markaziy Osiyodagi ishtirokini mustahkamlash.
Loyiha ishtirokchilari
- ACWA Power (Saudiya Arabistoni) — 51% ulushi, dunyodagi yetakchi QTEM loyihalari ishlab chiqaruvchisi;
- Sumitomo Corp. — Yaponiyaning yirik savdo kompaniyasi;
- Chubu Electric Power — Yaponiyaning eng yirik energetika kompaniyalaridan biri;
- Shikoku Electric Power — Yaponiyaning mintaqaviy energiya kompaniyasi.
Moliyalash
- JBIC: $635 mln — eng katta ulush;
- Sumitomo Mitsui Banking Corp. va Norinchukin Bank — xususiy banklar;
- NEXI (Nippon Export and Investment Insurance) — tavakkalchilikni sug‘urtalash.
Texnik parametrlar
- Quvvati: 1 000 MVt (ikkita majmua);
- Manzil: Samarqand yaqinida;
- Xususiyati: quyosh generatsiyasi + energiya to‘plash tizimlari (batareyalar).
Mohiyat
O‘zbekiston 2030-yilga borib “yashil” energiyaning 30 foizini olish maqsadida qayta tiklanadigan energetikani faol rivojlantirmoqda. Mamlakat kuchli quyosh salohiyatiga ega: yiliga 320 quyoshli kun, yuqori insolyatsiya. Biroq, asosiy muammo — quyosh generatsiyasining beqarorligi (kun/tun, mavsumiylik).
Energiyani saqlash tizimlari (batareyalar) juda muhim: ular kunduzi elektr energiyasini to‘playdi va iste’mol eng yuqori bo‘lgan paytda kechqurun beradi. Bu quyosh energetikasini gaz generatsiyasi bilan yanada ishonchli va raqobatbardosh qiladi.
ACWA Power — dunyodagi eng yirik qayta tiklanuvchi energiya manbalari loyihalarini amalga oshiruvchi Saudiya Arabistoni kompaniyasi. O‘zbekistonda ACWA Power allaqachon bir nechta quyosh va shamol elektr stansiyalarini qurmoqda. Kompaniyaning ishtiroki yuqori sifatli ijroni kafolatlaydi.
Yaponiya strategiyasi: Tokio Xitoy va Rossiya bilan mintaqadagi ta’sir uchun raqobatlashib, infratuzilma loyihalari orqali Markaziy Osiyodagi ishtirokini kuchaytirmoqda. “Yashil” energetikani moliyalashtirish Yaponiyaning dekarbonizatsiya bo‘yicha global kun tartibiga mos keladi.
$1,45 mlrd — O‘zbekistonning qayta tiklanuvchi energiya manbalaridagi eng yirik investitsiya loyihalaridan biri. Taqqoslash uchun: Yevropa kompaniyalari ishtirokidagi loyihalarning umumiy portfeli barcha sohalarni hisobga olgan holda 40 milliard yevroni tashkil etadi.
1 000 MVt elektr energiyasi 500 mingga yaqin xonadonni (har bir uyga o‘rtacha 2 kVt) elektr energiyasi bilan ta’minlaydi. Bu gaz issiqlik elektr stansiyalari yuklamasini kamaytiradi va CO2 chiqindilarini yiliga taxminan 1,5 million tonnaga kamaytiradi.
Samarqand ostidagi loyiha strategik jihatdan muhim joy: quyosh nuri yuqori bo‘lgan hudud, yirik shaharlarga (Samarqand, Buxoro) yaqinligi elektr energiyasiga bo‘lgan talabni ta’minlaydi.
