Nega bu muhim
Dollarlashuvning pasayishi (kreditlar 41% — 37%, depozitlar 26% — 23%) — Markaziy bank siyosatining muvaffaqiyati. 13,9 mlrd dollar (+24%) o‘tkazmalar so‘mni qo‘llab-quvvatlaydi. Biznes eksport tushumining 55 foizini valyuta jamg‘arish o‘rniga mamlakat ichida sotmoqda — bu barqarorlik belgisidir.
Nima bo‘ldi
- Aholi sotib olganidan 6,7 mlrd dollarga ko‘p valyuta sotdi (2024-yilga nisbatan 1,4 barobar ko‘p);
- Valyutaga bo‘lgan talab — $42,7 mlrd (+23,5%);
- Taklif — $34,4 mlrd (Markaziy banksiz);
- Dollarlashuv: kreditlar 41% — 37%, depozitlar 26% — 23%;
- Pul o‘tkazmalari — $13,9 mlrd (+24%);
- Бизнес: экспорт $13 млрд (+18%), 55% продано внутри.
Население
- Sof savdo: $6,7 mlrd (taklif minus talab).
- Dinamika: 2024-yilga nisbatan 1,4 baravar yuqori.
- Nima uchun sotiladi:
- So‘mning mustahkamlanishi dollar konvertatsiyasini foydali qiladi;
- So‘mdagi depozitlar bo‘yicha yuqori stavkalar (14%);
- Inflyatsiyaning 7,8 foizgacha pasayishi;
- Milliy valyutaning barqarorligiga ishonch.
Спрос и предложение
- Talab: $42,7 mlrd (2024-yilga nisbatan +23,5%).
- Taklif (Markaziy banksiz): $34,4 mlrd.
- Defitsit: 8,3 mlrd dollar Markaziy bank intervensiyalari hisobidan qoplandi.
Dollarlashuvni kamaytirish
- Valyuta kreditlari: 41 foizdan 37 foizgacha (-4 f.p.).
- Valyuta depozitlari: 26 foizdan 23 foizgacha (-3 f.p.).
- Sabablar:
- Biznes va aholi mustahkamlanishi hisobiga so‘mga o‘tmoqda;
- Markaziy bank milliy valyutada kreditlashni rag‘batlantiradi;
- Devalvatsiya risklarini kamaytirish.
O‘tkazmalar
- Hajmi: 9 oyda $13,9 mlrd (2024-yilga nisbatan +24%).
- Manba: Rossiya (10+ mlrd dollar), Qozog‘iston, Turkiya, Janubiy Koreyadan kelgan mehnat muhojirlari.
- Vazifasi: aholiga valyuta tushumining asosiy kanali.
Biznes
- Eksport: $13 млрд (+18%).
- Ichki sotildi: $7,1 mlrd (55%).
- Talab: +24%.
- Taklif: +37%.
- Nima uchun sotiladi: biznes valyutani jamg‘armaydi, balki ish haqi, soliqlarni to‘lash, xomashyo sotib olish uchun so‘mga aylantiradi. Bu barqarorlik va ishonch belgisidir.
Mohiyat
- $6,7 mlrd sof savdo: aholi dollarni so‘mga faol konvertatsiya qilmoqda, bu esa milliy valyutaning mustahkamlanishini qo‘llab-quvvatlamoqda. 2024-yilda sof sotuvlar 4,8 milliard dollarni tashkil etdi — o‘sish 40 foiz.
- Долларизация: снижение с 41% до 37% по кредитам и с 26% до 23% по депозитам — результат успешной дедолларизации. Цель ЦБ — снизить до 30% и 20% соответственно к 2030.
- Markaziy bank intervensiyalari: 8,3 milliard dollarlik defitsit (talab minus taklif) zaxiralardan valyuta sotish orqali qoplandi (55 milliard dollar). Markaziy bank kurs tebranishlarini yumshatmoqda.
