Nega bu muhim
Transchegaraviy pul o‘tkazmalari va aholining chet el valyutasidagi operatsiyalari dinamikasi fuqarolarning daromadlari, tashqi iqtisodiy aloqalar va milliy moliya tizimiga bo‘lgan ishonch holatini aks ettiradi. Pul o‘tkazmalarining o‘sishi ichki bozorda valyuta taklifiga ta’sir qiladi va valyuta kursiga bosimni kamaytirishi mumkin. Regulyator uchun bunday ma’lumotlar valyuta bozori barqarorligi va amalga oshirilayotgan pul-kredit siyosati samaradorligining indikatori bo‘lib xizmat qiladi.
Nima bo‘ldi
- 2025-yil boshidan buyon O‘zbekistonga transchegaraviy pul o‘tkazmalari hajmi 25 foizga o‘sib, 17,3 milliard dollarga yetdi.
- Aholi yanvar-noyabr oylarida banklarga 19,4 mlrd dollarlik xorijiy valyuta sotgan bo‘lsa, valyuta sotib olish 10,6 mlrd dollarni tashkil etdi.
- Xorijiy valyutani sotish va sotib olish o‘rtasidagi farq 8,7 mlrd dollargacha oshdi.
Raqamlar va faktlar
- Yanvar-noyabr oylarida jismoniy shaxslar tomonidan banklarga 19,4 mlrd dollarlik xorijiy valyuta sotilgan bo‘lib, bu 2024-yilning shu davriga nisbatan 32,8 foizga ko‘pdir.
- Noyabr oyida aholi tomonidan sotilgan valyuta hajmi 2 mlrd dollarni tashkil etdi.
- Fuqarolar tomonidan chet el valyutasini sotib olish hajmi 11 oyda 24,7 foizga oshib, 10,6 mlrd dollarga yetdi.
- Noyabr oyida jismoniy shaxslar 1 mlrd dollarlik chet el valyutasini sotib oldi.
- Xorijiy valyutani sotish va sotib olish o‘rtasidagi farq 8,7 mlrd dollarni tashkil etdi, bu o‘tgan yilga nisbatan 42,6 foizga ko‘p, noyabr oyi oxirida esa bu ko‘rsatkich taxminan 900 mln dollarga oshdi.
- 11 oy ichida O‘zbekistonga pul o‘tkazmalarining umumiy hajmi 17,3 milliard dollarga yetdi.
- Noyabr oyida transfertlar hajmi o‘tgan oyga nisbatan 20 foizdan ko‘proqqa kamayib, 1,48 milliard dollarni tashkil etdi, biroq 2024-yil noyabriga nisbatan 28,1 foizga oshdi.
- Xalqaro pul o‘tkazmalari orqali O‘zbekistondan 2,4 mlrd dollar olib chiqildi, bu o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 157 mln dollarga kam.
- Noyabr oyida xalqaro pul o‘tkazmalari orqali valyuta oqimi qariyb 200 million dollarni tashkil etdi.
Mohiyat
- Transchegaraviy pul o‘tkazmalari hajmining o‘sishi iqtisodiyotga xorijiy valyutaning kirib kelishini kuchaytiradi va ichki bozorda valyuta taklifini kengaytiradi.
- Valyuta sotish hajmining aholi tomonidan sotib olish hajmidan sezilarli darajada oshib ketishi bank tizimida qo‘shimcha valyuta balansini shakllantiradi.
- Xalqaro o‘tkazmalar orqali valyuta oqimini kamaytirish chet elga sof mablag‘larni olib chiqishni kamaytiradi va valyuta bozorining barqarorligini qo‘llab-quvvatlaydi.
