Nega bu muhim
Muruntov – qazib olish bo‘yicha dunyoda ikkinchi o‘rinda, Olmaliq — O‘zbekistonning oltin qazib oluvchi davlat sifatidagi maqomi. Eng yirik beshta konning ikkitasi jahon ishlab chiqarishining konsentratsiyasidir. NKMK yarim yil ichida $1,5 mlrd, OKMK — 9 oy ichida $694 mln ishlab topdi — oltin budjetga milliardlab daromad keltiradi, so‘mni qo‘llab-quvvatlaydi, rivojlanishni moliyalashtiradi.
Nima bo‘ldi
- Muruntov 2024-yilda 2,68 million unsiya qazib oldi – dunyoda ikkinchi o‘rinda;
- Olmaliq – 1,1 mln unsiya;
- Dunyodagi eng yirik beshta konning ikkitasi O‘zbekistonda;
- NKMK: 2025-yilning I yarmida $1,5 mlrd foyda;
- OKMK: 9 oyda $694 mln.
Muruntov
- 2024-yilda qazib olish: 2,68 million unsiya (83,4 tonna).
- Dunyodagi o‘rni: 2,7 million unsiya bilan Nevadadan (AQSH) keyin ikkinchi o‘rinda.
- Joylashgan o‘rni: Navoiy viloyati, Qizilqum cho‘li.
- Xususiyati: koinotdan ko‘rinadigan, chuqurligi 600 metrdan ortiq bo‘lgan dunyodagi eng katta karyer.
- Egasi: NKMK (Navoiy kon-metallurgiya kompaniyasi).
- NKMKning foydasi: 2025-yilning birinchi yarmida $1,5 mlrd — oltin narxining yuqoriligi (unsiya uchun $2500+) va qazib olishning katta hajmi natijasidir.
Olmaliq
- 2024-yilgi ishlab chiqarish: 1,1 million unsiya (34,2 tonna).
- Dunyodagi o‘rni: Top-5
- Manzil: Toshkent viloyati.
- Xususiyati: kompleks kon – oltin, mis, kumush, molibden qazib oladi.
- Egasi: OKMK (Olmaliq kon-metallurgiya kompaniyasi).
- OKMKning foydasi: 2025-yilning 9 oyida $694 mln.
O‘zbekiston – oltin qazib oluvchi davlat
O‘zbekistondagi dunyodagi beshta eng yirik konning ikkitasi o‘ziga xos konsentratsiyadir. Faqat AQSH va O‘zbekiston top-5 talikda ikkitadan konga ega.
- O‘zbekistonning umumiy qazib olishi: yiliga 100 tonna oltin (dunyoda yettinchi o‘rinda).
- Eksport: oltin – eksportning eng yirik moddasi (yiliga 7 milliard dollardan ortiq), valyuta tushumining 30-40 foizini ta’minlaydi.
- Oltin narxi: 2024-2025-yillarda bir unsiya uchun $2500+ (2023-yildagi $1800 dan o‘sish) – O‘zbekiston uchun qo‘shimcha milliardlab foyda.
NKMK va OKMK
- NKMK: davlat kompaniyasi, Muruntov, Zarafshon va boshqa konlarni boshqaradi. Yarim yil ichida 1,5 milliard dollar foyda – yiliga 3 milliard dollarlik sur’at.
- OKMK: davlat kompaniyasi, Olmaliqni boshqaradi, oltin, mis, kumush qazib oladi. 9 oyda 694 million dollar foyda – yiliga 925 million dollar.
- Byudjetga hissa: NKMK va OKMK soliqlar, dividendlar to‘laydi (yiliga $2 mlrd dan ortiq), hududlarni rivojlantirishni moliyalashtiradi, ish o‘rinlari yaratadi (50 000 dan ortiq).
Mohiyat
- Muruntov — afsona: kosmosdan ko‘rinadigan dunyodagi eng katta karyer. 1967-yilda ochilgan, zaxiralari 5000 tonnadan ortiq oltinga baholanmoqda — o‘nlab yillarga yetadi.
- Olmaliq — kompleks: nafaqat oltin, balki mis (yiliga 300 ming tonnadan ortiq), kumush, molibden qazib oladi — daromadlarni diversifikatsiya qiladi.
- Oltin narxi: $1800 (2023) dan $2500+ (2024-2025) gacha o‘sish O‘zbekistonga qo‘shimcha milliardlarni keltirdi. Yiliga 100 tonna (3,2 million unsiya) qazib olinsa, narxning har 100 dollarlik o‘sishi +320 million dollar daromad keltiradi.
- Oltin so‘mni qo‘llab-quvvatlaydi: yiliga 7 milliard dollardan ortiq eksport tushumi milliy valyutaning mustahkamlanishini ta’minlaydi (dollar bir yil ichida 12 800 dan 11 972 gacha tushib ketdi).
