Nega bu muhim
Iste’mol, investitsiyalar va o‘tkazmalar tomonidan qo‘llab-quvvatlash yalpi talabni kuchaytiradi, ammo shu bilan birga inflyatsiya xatarlarini oshiradi. Barqaror o‘sishga qaramay, Markaziy bank 8,8 foizlik inflyatsiya va yoqilg‘i narxlarining sezgirligi tufayli qat’iy pul-kredit siyosati saqlanib qolayotganidan darak bermoqda. Depozit bazasining mustahkamlanib borishi va xususiy investitsiyalarning o‘sishi moliya tizimining bosqichma-bosqich o‘zgarib borayotganidan dalolat beradi.
Asosiy faktlar
Iqtisodiyot va investitsiyalarning o‘sishi
- Iqtisodiyot 2025-yilning birinchi yarmida 7,2 foizga o‘sdi.
- To‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar hajmi 5,1 milliard dollarga yetdi (+37 foiz).
- Markazlashtirilmagan investitsiyalar 6,6 foizga o‘sdi, markazlashtirilgan investitsiyalar esa 3,7 foizga kamaydi.
Transchegaraviy o‘tkazmalar
- Yanvar-avgust oylarida o‘tkazmalar hajmi — 12,1 milliard dollar, o‘sish 23 foiz.
- Aholining valyuta operatsiyalari qoldig‘i: +5,6 mlrd, bu o‘tgan yilga nisbatan 1,4 baravar ko‘p.
Inflyatsiya va stavka
- Avgust oyida umumiy inflyatsiya 8,8 foizni, bazaviy inflyatsiya 7,6 foizni tashkil etdi.
- Markaziy bankning asosiy stavkasi yillik 14 foiz darajasida qolmoqda.
Bank sektori
- 249 trln so‘mlik kreditlar berildi (+40%).
- Depozitlar qoldig‘i — 262,6 trln so‘m (+34%).
- Jismoniy shaxslarning milliy valyutadagi muddatli depozitlari: +45%, 67 trln so‘mgacha.
Nima deyildi
- Markaziy bank AI-80’dan voz kechish va yuqori iste’molning saqlanib qolishi fonida inflyatsion kutilmalarning o‘sishini qayd etmoqda.
- Past oktanli yoqilg‘idan voz kechish qisqa muddatda narxlarning oshishiga olib keladigan omillardan biridir.
- Shu bilan birga, barqaror kurs, o‘tkazmalarning o‘sishi va depozitlarning ko‘payishi monetar xatarlarni muvozanatlashtiradi.
Mohiyat
Inflyatsiyani kamaytirish makroiqtisodiyotning asosiy maqsadi. Ammo faol kreditlash va transfertlarning o‘sishi sharoitida ortiqcha likvidlikni sterilizatsiya qilish uchun qo‘shimcha vositalar talab etiladi. Xalqaro zaxiralar, valyuta barqarorligi va inflyatsion targetlashni qo‘llab-quvvatlash Markaziy bank siyosatining markazida qolmoqda. Investitsiyalarni davlat sektoridan xususiy sektorga yo‘naltirish va to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarning o‘sishi kapital qo‘yilmalar tarkibidagi muhim o‘zgarishdir.
