Nega bu muhim
Yevropa Ittifoqi O‘zbekistonning eng yirik savdo hamkori va investori hisoblanadi. Muzokaralarning yakunlanishi O‘zbekiston tovarlariga Yevropa bozoriga imtiyozli shartlarda kirish imkonini beradi va investorlarning huquqiy himoyasini kuchaytiradi. JSTga a’zo bo‘lish O‘zbekistonni global savdo tizimiga integratsiya qiladi va eksportning o‘sishi uchun sharoit yaratadi.
Nima bo‘ldi
- O‘zbekiston Yevropa Ittifoqi bilan JSTga a’zo bo‘lish bo‘yicha ikki tomonlama muzokaralarni yakunladi;
- Bitim O‘zbekistonning eksport va import bojlari, shuningdek, xizmatlar bo‘yicha imtiyozlarini nazarda tutadi;
- Yevropa Ittifoqi O‘zbekiston bilan muzokaralarni yakunlagan JSTning 31-a’zosi bo‘ldi;
- O‘tgan hafta kelishuv Panama (30-davlat) bilan imzolandi;
- Uchta davlat bilan muzokaralarni yakunlash qoldi.
Kelishuv tafsilotlari
Prezidentning JST bo‘yicha vakili Azizbek O‘runovning aytishicha, O‘zbekiston Yevropa Ittifoqiga a’zo 27 ta davlat bilan bozorga kirish, jumladan, eksport va import bojlari, xizmatlar bo‘yicha imtiyozlar berish bo‘yicha muzokaralarni yakunlagan. Kelishuv JSTga qo‘shilish to‘g‘risidagi protokolda mustahkamlanadi.
Bu sodiqlik, qat’iyat va hamkorlikka to‘la ikki yildan ortiq faol muzokaralar, muloqot, tahlil va hamkorlik yo‘li bo‘ldi, — deb yozdi O‘runov LinkedIn`da.
Muzokaralar jarayoni
- 2025-yil mart oyida O‘zbekiston Yevropa Ittifoqi bilan xizmatlar bo‘yicha muzokaralarni qisman yakunladi, tovarlar bo‘yicha ishlar “yaqin oylarda” yakunlanishi kerak edi;
- Sentyabr oyida Argentina, Avstraliya va Gonduras bilan shartnomalar imzolandi — ularning umumiy soni 29 taga yetdi.
- JSTning yana ikki a’zosi bilan “prinsipial kelishuvlarga” erishildi.
Mohiyat
JST 164 mamlakatni birlashtiradi, ularga jahon savdosining 98% dan ortig‘i to‘g‘ri keladi. Tashkilotga a’zo bo‘lish barcha manfaatdor a’zolar bilan bozorga kirish bo‘yicha ikki tomonlama shartnomalar tuzishni talab qiladi. O‘zbekiston 2020-yildan buyon muzokaralar olib bormoqda.
Yevropa Ittifoqi bilan muzokaralarni yakunlash – asosiy bosqich: Yevropa O‘zbekistonning eng yirik savdo hamkorlaridan biri (2025-yilning 9 oyi uchun 5 milliard dollar). Bozorga kirish to‘g‘risidagi bitim Yevropa tovarlari va xizmatlariga import bojlarini kamaytirishni nazarda tutadi, buning evaziga Yevropa Ittifoqi o‘zbekistonlik eksportchilarga imtiyozli shartlar taqdim etadi.
Eksport va import bojlari bo‘yicha imtiyozlar shuni anglatadiki, O‘zbekiston Yevropa tovarlari importiga tariflarni pasaytirish yoki bekor qilish va xomashyoga eksport bojlarini cheklash majburiyatini oladi. Xizmat ko‘rsatish sohasida — Yevropa kompaniyalari uchun bozor ochish (moliya, telekommunikatsiya, logistika).
Muzokaralar yakunlanmagan qolgan uchta davlat alohida manfaatlarga ega bo‘lgan yirik iqtisodiyotlar bo‘lishi mumkin (masalan, AQSH, Xitoy, Hindiston). Ularning pozitsiyasi yakuniy qo‘shilish protokoli uchun juda muhim.
JSTga a’zo bo‘lish O‘zbekiston kompaniyalariga barcha a’zo mamlakatlarda eng ko‘p qulaylik yaratish, kamsitishdan himoyalanish va savdo nizolarini hal qilishning xalqaro mexanizmidan foydalanish imkoniyatini kafolatlaydi.
