O‘zgaruvchan valyuta kursi, omonatlar bo‘yicha beqaror daromadlar va inflyatsion kutilmalarning o‘sishi soyasida o‘zbekistonliklar oldida an’anaviy savol paydo bo‘ladi: pulni qayerda saqlash kerak? Javob bir necha yil avvalgidek aniq emas. Dollar zaiflashdi, oltin qimmatlashdi va ko‘chmas mulk bozori turg‘unlikdan keyin jonlana boshladi. Qaysi birini tanlash kerak?
Yaqin vaqtgacha O‘zbekiston fuqarolari orasida eng mashhur strategiya keyinchalik ko‘chmas mulk sotib olish uchun dollarda jamg‘arish edi. Biroq, 2025-yilning ikkinchi yarmida teskari dinamika kuzatildi: dollarning so‘mga nisbatan kursi so‘nggi ikki yildagi minimal darajaga tushib, 12 200 so‘mdan pastga tushdi. Ko‘plab potensial xaridorlar Amerika valyutasining mustahkamlanishini kutib, bitimlarni keyinga qoldirdilar, ammo ekspertlarning prognozlari unchalik optimizm uyg‘otmaydi.
Boshqa tomondan, poytaxtda, ayniqsa ikkilamchi bozorda uy-joy narxi so‘nggi 2-3 yil ichida minimal ko‘rsatkichlarga yetdi. Bu 2025-yil oxirigacha yopilishi mumkin bo‘lgan noyob imkoniyatlar oynasini yaratadi.
Bozor tahlili
Davlat statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, yil boshidan buyon Toshkent shahrida o‘rtacha kvadrat metr narxi 7 foizga oshdi va trend kuchayishda davom etmoqda. Bozorda oldi-sotdi bitimlari sonining ko‘payishi kuzatilmoqda, bu esa talabning tiklanayotganini ko‘rsatadi. RealEstate.uz agentligi tahlilchilari kelgusi 6-12 oy ichida uy-joy narxi yana 10-15 foizga oshishini prognoz qilmoqda.
Shu bilan birga, an’anaviy ravishda “tinch bandargoh” deb hisoblangan oltin yil boshidan beri 30 foizdan ko‘proqqa qimmatlashdi, ammo tahlilchilar bunday tez o‘sishning takrorlanishini kutmaslik kerak, degan fikrda. Hozirda oltinga sarmoya kiritish kapitalni tezda ko‘paytirish usulidan ko‘ra ko‘proq portfelni diversifikatsiya qilish vositasidir.
Depozitlar-chi? Jamg‘arma omonatlari bo‘yicha foiz stavkalarining yillik 27 foizdan 23 foizgacha (milliy valyutada) va undan ham pastroq — valyuta omonatlari bo‘yicha 5-5,5 foizgacha pasayishi ushbu vositani investorlar uchun tobora jozibadorligini pasaytirmoqda.
Mutaxassislar fikri
Bugungi kunda ko‘chmas mulk bozori, ayniqsa Toshkentda, kirish nuqtasida turibdi. Biz investorlar va oddiy oilalar tomonidan qiziqish ortib borayotganini ko‘rmoqdamiz, — deydi konsalting guruhi tahlilchisi Rahmatilla Mirzayev. — Bu yil 10 foizdan oshishi mumkin bo‘lgan inflyatsiyani hisobga olgan holda, pulni ko‘chmas mulkda saqlash nafaqat foydali, balki xavfsiz yechim bo‘lishi mumkin.
Valyuta qo‘yilmalari investitsiya portfelining muhim qismi bo‘lib qolmoqda, — deydi mustaqil iqtisodchi Muzaffar Akbarov. — Biroq hammasini dollarga tikish xato. Hozir o‘z aktivlarimizni, jumladan, jismoniy oltin va ko‘chmas mulkni diversifikatsiya qilish har qachongidan ham muhimroq.
O‘zbekistonliklar qanday fikrda?
Samarqandlik 32 yoshli shifokor Saida bahordayoq Toshkentdan kvartira sotib olishni rejalashtirgan, biroq dollar ko‘tarilishiga umid qilib, kelishuvdan bosh tortgan. Bugun u o‘z qarorini qayta ko‘rib chiqmoqda. To‘plagan dollarlarim erib borayotganini ko‘rib turibman, — deydi u. — Endi uy-joy qurilishi bosqichida bo‘lsa ham, unga sarmoya kiritgan ma’qul, deb o‘ylayman.
Investitsiyalash har doim tavakkalchilik va daromadlilik o‘rtasidagi muvozanat masalasidir. O‘zbekistondagi hozirgi iqtisodiy vaziyat sharoitida diversifikatsiyalangan yondashuv eng oqilona strategiya hisoblanadi: mablag‘larning bir qismini milliy valyutada qisqa muddatli depozitlarda, bir qismini esa himoya aktivi sifatida oltinda qoldirish mumkin, ammo asosiy stavkani ko‘chmas mulkka qo‘yish oqilona bo‘ladi. Ayniqsa, bozor endigina uyqudan chiqa boshlagan paytda.
Shunga qaramay, mashhur bir iqtibosda aytilganidek, “hatto Uorren Baffet ham ertaga nima bo‘lishini bilmaydi”. Shuning uchun har bir investitsion qaror puxta o‘ylangan bo‘lishi va sizning shaxsiy maqsadlaringiz, xavf-xatarlaringiz va rejalashtirish ufqingizga mos kelishi kerak.
