Nega bu muhim
Pulli yo‘llar shunchaki to‘lovlarni yig‘ish mexanizmi emas, balki uzoq muddatli infratuzilma modelidir: ular yo‘llarni saqlash uchun barqaror investitsiya va mablag‘lar oqimini yaratishi, byudjetga yukni kamaytirishi va transport tarmog‘ini rivojlantirishga yordam berishi mumkin.
Nima bo‘ldi
- Avtomobil yo‘llari qo‘mitasi bosh yuridik maslahatchisi Hasan Umarov Toshkent—Samarqand va Toshkent—Andijon pulli trassalarini sotish 5-6 yilga mo‘ljallanganini, shuning uchun ularni 2030-yildan oldin ishga tushirish mumkinligini aytdi.
- Deputat Farhod Zayniyev hisob-kitoblarni taqdim etdi: pullik yo‘llarning joriy etilishi mamlakat yalpi ichki mahsulotini 2-3 foizga oshirishi mumkin.
- “Avtomobil yo‘llari to‘g‘risida”gi yangi qonun loyihasi (yangilangan tahriri) allaqachon asosiy o‘qishda qabul qilingan va pulli trassalar, sarmoyadorlarning huquqlari va operatorlarning majburiyatlari to‘g‘risidagi normalarni o‘z ichiga oladi.
- Qonunda investorlarga imtiyozlar, og‘ir vaznli transport vositalari harakati standartlari, yo‘l bo‘yi zonalari uchun normalar, jamoatchilik fikri va ekologik ta’sirni hisobga olishning majburiyligi nazarda tutilgan.
- Pullik yo‘llar loyihalari allaqachon muhokama qilinmoqda: masalan, Toshkent—Andijon trassasi 4,65 milliard dollarga baholangan.
- 2025-yilda ushbu magistrallarni qurishni boshlash rejalashtirilgan, garchi dastlab yo‘l haqi to‘lanmasa ham.
Nima deyildi
- Hasan Umarovning ta’kidlashicha, pulli yo‘llarni tartibga soluvchi qonunning yo‘qligi loyihalarni amalga oshirish va investorlarni jalb qilishga to‘sqinlik qilmoqda.
- Deputatlarning ta’kidlashicha, pulli yo‘llar byudjet mablag‘larini ichki yo‘llarga o‘tkazish va yangi trassalar yaratishni qisqartirish imkonini beradi.
- Ekspert doiralarining ta’kidlashicha, pulli yo‘llar integratsiyasi tariflarning aniq mexanizmlari, nazorat tizimi va shaffoflikni talab qiladi, aks holda ijtimoiy va logistika xavflari bo‘lishi mumkin.
Mohiyat
Amaldagi “Avtomobil yo‘llari to‘g‘risida”gi qonunda (2007-yil) pulli yo‘llar bo‘yicha munosabatlar alohida qonun bilan tartibga solinishi to‘g‘ridan-to‘g‘ri ko‘rsatilgan. Bunday alohida qonunni qabul qilishga urinishlar 2019-yilda ham bo‘lgan, o‘shanda u tasdiqlanmagan edi.
Yangi tahrirdagi qonunning 2025-yilgi tahririda ilgari alohida hujjatda rejalashtirilgan normalar allaqachon kiritilgan. Bir qator nashrlarda pullik yo‘llar qurilishi 2025-yilda boshlanishi mumkinligi, ammo to‘lovni joriy etish 2030-yilgacha kechiktirilishi aytilmoqda.
