Nega bu muhim
Ishsizlik 4,9% — 12 yil ichidagi eng past ko‘rsatkich, bu iqtisodiyotning o‘sishi, ish o‘rinlarining yaratilishi, mehnat migratsiyasining pasayishi natijasidir. 760 ming ishsiz — 37,8 mln aholi uchun past daraja.
Nima bo‘ldi
- Ishsizlik 4,9% (-0,8 f.p.), 2013-yildan beri eng past;
- Mehnat resurslari 20,35 mln (+1,9 foiz), 14,81 mln (+4,1 foiz);
- Ishsizlar 760 ming kishi (4,9%);
- 2020-yil cho‘qqisi – 10,5%, keyin pasayish 4,9% gacha.
Ko‘rsatkichlar
- Aholisi 37,8 mln.
- Mehnat resurslari: 20,35 mln (+1,9%) – mehnatga layoqatli yoshdagilar (16-60 yosh).
- Iqtisodiy faol: 15,57 mln – ishlaydi yoki ish qidirmoqda.
- Ish bilan ta’minlanganlar: 14,81 mln (+4,1%).
- Ishsizlar: 760 ming kishi (4,9%).
Bandlik tarkibi
- Rasman: 8 mln (55%) – mehnat shartnomasi, soliqlar, ijtimoiy paket bilan.
- Norasmiy sektor: 4,8 mln (33%) – shartnomalarsiz, soliqlarsiz (savdo, xizmatlar, qurilish).
- Xorijda: 1,8 mln (12%) – Rossiya, Qozog‘iston, Turkiya, Koreyadagi mehnat muhojirlari.
Pasaytirish drayverlari
- Iqtisodiy o‘sish: YIMning +6 foizi – qurilish (Yangi Toshkent, yangi qurilishlar), xizmatlar (turizm, HoReCa, IT), ishlab chiqarish (mahalliylashtirish) sohalarida ish o‘rinlari yaratish.
- Investitsiyalar: har yili 10 milliard dollardan ortiq – yangi zavodlar, fabrikalar, infratuzilma.
- Migratsiyaning pasayishi: 1,8 million xorijda – bir qismi ish haqining oshishi tufayli qaytib keldi (O‘zbekistonda +19%).
- Yoshlar dasturlari: amaliyot o‘tash, o‘qish, tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash.
Mohiyat
- 4,9% – sog‘lom daraja: 3-5% ishsizlikda to‘liq bandlik hisoblanadi. O‘zbekiston quyi chegaraga yetib keldi.
- 2020-yilgi pandemiya: chegaralarning yopilishi, ish o‘rinlarining qisqarishi, iqtisodiyotning to‘xtab qolishi tufayli 10,5% – eng yuqori cho‘qqi.
- Tiklanish: iqtisodiyotning o‘sishi, investitsiyalar, islohotlar tufayli 5 yil ichida 10,5% dan 4,9% gacha izchil pasayish.
- Norasmiy sektor 33%: yuqori ulush – ijtimoiy himoya, soliqlarning yo‘qligi muammosi. Hukumat qonuniylashtirish ustida ish olib bormoqda.
- Mehnat migratsiyasi 1,8 mln: O‘zbekistonda ish haqining oshishi tufayli pasaymoqda, ammo ahamiyatli bo‘lib qolmoqda (9 oyda 13,9 mlrd dollar o‘tkazmalar).
