Nima bo‘ldi
O‘zbekiston, Qozog‘iston va Qirg‘iziston suv-energetika sohasida hamkorlik qilishga kelishib oldi. Olmaotada To‘xtag‘ul suv omboridagi murakkab gidrologik vaziyat fonida suv-energetika idoralari rahbarlarining uchrashuvi bo‘lib o‘tdi. Tomonlar kuz-qish mavsumini barqaror o‘tkazish va vegetatsiyaga tayyorgarlik ko‘rish uchun energiya resurslarini yetkazib berish va qo‘shma harakatlarni muvofiqlashtirishga kelishib oldilar. Uch davlat vazirlarining ishtiroki kelishuvlarning strategik ahamiyatini ta’kidlaydi. Muzokaralar yakunida tomonlar 2026-yilgi mavsum uchun qishki elektr energiyasi yetkazib berish hajmlari va suv zaxirasini mustahkamlovchi uch tomonlama protokolni imzoladi.
Nega bu muhim
- Hududlar suv tanqisligi va energiya tizimlariga yuqori yuklamaga duch kelmoqda — muvofiqlashtirilmasa, uzilishlar xavfi kuchayadi.
- Qo‘shma ta’minot Qirg‘izistonni suv darajasi past bo‘lgan sharoitda qo‘llab-quvvatlashga imkon beradi — bu oziq-ovqat xavfsizligi uchun juda muhim.
- Energiya tizimlarini muvofiqlashtirish favqulodda uzilishlar ehtimolini kamaytiradi.
- Energiya tejash mexanizmlari uzoq muddatli va barqaror suv-energetika muvozanatining asosidir.
Asosiy kelishuvlar
- Qozog‘iston va O‘zbekiston Qirg‘izistonga elektr energiyasi yetkazib berishga tayyor.
- Energiya resurslari mintaqada kuz-qish mavsumida elektr energiyasi ishlab chiqarishni qisqartirish va To‘xtag‘ul suv omborida suvni to‘plash imkonini beradi.
- To‘plangan suv hajmi Qozog‘iston va O‘zbekistonga vegetatsiya davrida janubiy hududlarni barqaror sug‘orishni ta’minlash uchun yo‘naltiriladi.
- Energetika tizimini qo‘llab-quvvatlash, tranzitni texnik ta’minlash va muvozanatlash bo‘yicha qo‘shma chora-tadbirlar kelishib olindi.
Mohiyat
- Markaziy Osiyodagi suv va energiya bir-biri bilan chambarchas bog‘liq — suv omborlaridagi suv hajmi elektr energiyasi ishlab chiqarish, qishloq xo‘jaligi va oziq-ovqat zanjiri xavfsizligiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi.
- To‘xtag‘ul suv ombori uchta mintaqa uchun asosiy resurs va ayni paytda eng asosiy suv manbai hisoblanadi.
- Gidrologik vaziyatning yomonlashishi infratuzilmaga yukni oshirmoqda.
- Uch tomonlama kelishuv suv resurslarini boshqarishda bashorat qilish imkoniyatini yaratadi va Markaziy Osiyo mamlakatlariga yordam beradi hamda iqlim va energetika muammolariga qarshi birgalikda barqarorlikni mustahkamlaydi.
